Buntovni hroničar New Yorka i režiser inspirativnih filmova

Režiser Sidney Lumet umro je u subotu 9. aprila i tako je, prema riječima njegovog kolege Martina Scorsesea, završila “jedna era” u kinematografiji. Kada filmografija jednog režisera počne sa 12 Angry Men i završi sa Before the Devil Knows You Are Dead, onda je jasno da Scorseseove riječi nisu tek kurtoazno “sve najbolje o mrtvima”.

Lumeta su kolege i stanovnici New Yorka posebno voljeli zbog filmova o životu američke metropole pa su ga nazvali “hroničar grada”. To se prije svega odnosi na besprijekorno urađeni Serpico, buntovno Pasje popodne i proročansku Mrežu.

Divim se mnogim njegovim filmovima – adaptacijama Williamsa, Millera, Čehova i O'Neilla, njegovoj sjajnoj verziji Ubistva u Orijent Ekspresu, Presudi – ali on je bio njujorški režiser u srcu, i naša vizija ovog grada je bila uljepšana i produbljena njegovim klasicima poput Serpica, Pasjeg popodneva i iznad svih, izvrsnog Princa grada, rekao je Scorsese.

Tri njegova filma bila su nominovana za Oscara, ali je Lumet kao režiser dobio tek počasno izdanje ove nagrade iako je 17 glumaca njegovih filmova bilo nominovano za ovu prestižnu nagradu, među kojima su Katharine Hepburn, Al Pacino, Ingrid Bergman, Faye Dunaway, Richard Burton, Paul Newman i Jane Fonda.

Serpico, Presuda i 12 gnjevnih ljudi nalaze se na listi 100 najinspirativnijih filmova svih vremena Američkog filmskog instituta.

Sidney Lumet će se pamtiti po svojim filmovima. Iza njega je velika ostavština, ali važnije od toga, ljudima koji su mu bili bliski, on će ostati najcivilizovanije biće i najljubazniji čovjek koga sam poznavao. Ovo je veliki gubitak, rekao je Al Pacino nakon Lumetove smrti.

Za glumce je Lumet bio jedan od onih režisera sa kojim su pristajali raditi bez da pročitaju scenarij filma u kojem će igrati. Često su isticali njegove sposobnosti da iz glumca izvuče najbolju moguću ulogu, čak i iz takozvanih “malih uloga”.
Ne postoje takve stvari poput malih uloga. Postoje samo mali glumci, rekao je Lumet u jednom intervjuu.

U intervjuu iz 1997. godine, novinar je tada sedamdesettrogodišnjeg Lumeta pitao kako bi volio “otići”.
Ne razmišljam o tome. Nisam religiozan. Znam da ne želim zauzimati nikakav prostor. Spalite me i prospite moj pepeo iznad Katz's Delicatessen (kultni njujorški bistro op.a.), objasnio je Lumet.

(zurnal.info)