HUMANA SELIDBA U KAKNJU: Došli su da sravne Rome sa zemljom

Snažan zvuk bagera i podrhtavanje tla u ranim jutarnjim satima, uznemirilo je stanovnike romskog naselja Varda pre nekoliko dana. Ne razmišljajući puno šta će se desiti sa Romima koji tu žive, opština Kakanj je za 110 hiljada KM prodala zemljište zajedno sa dve romske kuće. U jednoj živi Edina Omerović sa troje maloletne dece, a u drugoj Fatima Sejdić. Njihova sudbina je neizvesna. Alternativnog smeštaja za njih nema, a firma Trgošped uveliko gradi ogroman poslovni prostor tik ispod njihovih skromnih domova

Naselje Varda nalazi se na najatraktivnijoj lokaciji u Kaknju. Zbog toga je “plen” za sve ulagače, uključujući i opštinu, koji bi najradije srušili ovo naselje a na tom mestu izgradili skupe stanove i poslovne prostore. Ako je za 980 kvadratnih metara Varde, opštini plaćeno 110 hiljada KM, možemo samo nagađati o celokupnoj vrednosti zemljišta, ali i shvatiti davnašnje namere kakanjskih vlastodržaca da se Romi iz ovog naselja presele na neku drugu lokaciju. Dok se opštinski načelnik naslađuje novcima i planira narednu prodaju, Romi strahuju. U prvoj fazi izgradnje, dve kuće koje su ušle u “paket” sa kupljenim zemljištem, neće biti rušene. Međutim, u drugoj fazi, koja će uskoro početi, ove kuće moraju biti srušene, a samim tim i život ljudi koji tu žive.

Mujo Fafulić, direktor NVO “Romalen” iz Kaknja, govori nam da opasnost itekako postoji, čak i u prvoj fazi, jer je moguće pokretanje tla, a samim tim i rušenje kuća. U opštini tvrde suprotno.

- Pomoćnik načelnika za društvene djelatnosti, Drago Ferid i geometri koji su bili tamo, potvrdili su da nema opasnosti od klizišta. A u slučaju i da dođe do neke nepredviđene situacije, svu štetu će snositi izvođač radova. Ja sam nakon toga pitao - a šta ako neko strada u toku noći, jer se klizište za tren može pokrenuti? Naravno, ovu odgovornost niko nije htio da prihvati- kazao je Mujo.

Za prihvatanje odgovornosti sanacije štete, nema pisanih tragova. Mujo nam je rekao da su ljudi iz opštine i vlasnik firme koja gradi objekat dali samo usmeno obećanje, bez obzira na njegovo insistiranje da se potpiše bilo kakav sporazum o prihvatanju odgovornosti za eventualnu naknadu štete. Sporazum nije potpisan, a radovi su nastavljeni.

O aktivnostima vezanim za prodaju zemljišta i planiranu gradnju, Romi nisu bili obavešteni. Da je deo njihovog naselja prodat, saznali su kada su se mašine parkirale ispred njihovih vrata.

Mašine firme Trgošped prvo su krenule da kopaju neposredno ispod kuće u kojoj živi Edina Omerović.

- Bilo je negdje oko pet sati ujutru. Ja sam se probudila. Nisam znala šta se dešava. Izašla sam napolje i vidjela ove mašine. Pitala sam jednog čoveka koji je tu bio šta se dešava, a on mi je rekao da su došli da sravne Rome sa zemljom- svedoči nam Edina.

Tek kasnije, Edina je saznala da je zemljište na kojoj se nalazi njena kuća prodato i da će silom prilika morati da se iseli.

- Došao je tu jedan čovjek koji je nešto računao. Brojao blokove, cigle, vrata i prozore. Kazao mi je da moja kuća ne vrijedi više od 3000 KM. Htio je da je kupi, ali nemam papire jedan kroz jedan, pa od toga nije bilo ništa. Ne znam šta ću da radim sa ovo troje dece- govori Edina.

Nelegalne kuće Roma i neposedovanje dokumenata, glavna je karta na koju godinama igra načelnik opštine, Mensur Jašarspahić. Pre nekoliko godina, kada je bila najjača inicijativa da se ovo naselje legalizuje, Romi su kao odgovor od opštine dobili da je to jako skupa investicija.

- Mi ovde živimo više od osamdeset godina. Šta god da pokušamo da uradimo, opština nas osporava i drži u šaci. Samo nam kažu da živimo u nelegalnom naselju i tu se svaka priča završava- govori Idriz iz Varde.

Inače, Idriz je bio jedan od pokretača inicijative da se ovo naselje legalizuje. Pre nekoliko godina Idriz je sa Mujom iz NVO “Romalen” i sa još nekolicinom aktivista, uz puno truda pronašao donatore koji su bili spremni da plate celokupnu legalizaciju naselja Varda.

- Prije nekoliko godina smo imali zajednički sastanak sa načelnikom opštine i donatorima. Bilo je tu nekoliko ambasada i organizacija World Vision. Tada je načelnik Jašarspahić potvrdio da opština nije u mogućnosti da plati legalizaciju našeg naselja. Prisutni donatori su ponudili da izdvoje sredstva i plate legalizaciju- svedoči Idriz.

Međutim, pored dobre volje donatora, načelnik opštine Kakanj, Mensur Jašarspahić, prema Idrizovom svedočenju, nije hteo da potpiše dokument, a samim tim i legalizaciju Varde. On je odbio ponudu stranih donatora, a Rome iz ovog naselja ponovo vratio gde im je inače mesto, u njegovoj šaci.

Dan nakon što je počela izgradnja poslovnog centra, u razgovru sa Evelinom Memićem, savetnikom za informisanje u opštini Kakanj, saznali smo da je deo zemljišta u naselju Varda kupljeno putem javne licitacije.

- Vjerujem da znate da je to naselje nelegalno, ali i tehnički neispravno. Tako da u tom naselju ne bi trebale da se grade kuće. To područje je jako trusno, pa zbog toga se i ne može legalizovati. Imamo mi rješenje za te Rome, preselićemo ih na drugu lokaciju- rekao je Memmić.

U opštini tvrde da je naselje nelegalno i nepogodno za gradnju, dok vlasnik firme Trgošped, Iso Zaimović, koji je kupio deo zemljišta Varde i koji gradi poslovni prostor, tvrdi da je naselje kupio na javnoj licitaciji sa svom potrebnom tehničkom dokumentacijom.

- Mi smo ovo zemljište kupili sa svom potrebnom dokumentacijom. Po urbanističkom planu, ovo zemljište je legalno. Na javnoj licitaciji mi smo ovo kupili za 110 hiljada KM, zajedno sa pripadajućim objektima- kazao je Zaimović.

On je inače bio toliko “dobar” da je hteo da prekine izgradnju i na fin način reši ovaj spor. Naime, Zaimović je to isto zemljište bio spreman da proda Romima po ceni koju je on platio.

Zanimljiv slijed događaja - Načelnik opštine prvo ne dozvoli legalizaciju, zatim proda deo zemljišta, koje je inače po urbanističkom planu ispravno, a potom novi vlasnik ponudi da “vrati” oteto zemljište po istoj ceni.

Edina Omerović i Fatima Sejdić definitivno nemaju 110 hiljada KM. Ne preostaje im ništa, nego da se nadaju da će im se obezbediti alternativni smeštaj. Ukoliko se to ne desi, završiće na ulici.

Naselje Varda je savršen primer etničkog čišćenja, ili kako su neki govorili “humanog preseljenja”, u modernom kapitalizmu. Edina i Fatima su prve žrtve, a biće ih još, jer je naselje Varda jedino prostor gde se Kakanj može urbanistički proširiti. Sa druge strane, “apetit” novog vlasnika se može proširiti. Umesto jedne poslovne zgrade, poželeće da izgradi još jednu stambenu, pa još jednu poslovnu...

Tada sigurno neće želeti da u njegovom komšiluku budu vesela deca umazana blatom, konjska zaprega koja vuče staro gvožđe ili da se na Đurđevdan veseli uz zvuke romske muzike.

Romi u naselju Varda još uvek nisu svesni šta će im se desiti u bliskoj budućnosti. Njihova sudbina je sada u rukama načelnika opštine, ali i Kantona, Federacije i cele države BiH.

Naredne nedelje je Vasilica, jedan od najvećih romskih praznika. Romi u Vardi će ga dočekati u strahu i neizvesnosti, a za Edinu i Fatimu ovo je poslednja koju će dočekati u Vardi.

(zurnal.info)