GLAMOČ: Malo stanovnika, puno afera

Iako broji, prema popisu iz 2013. godine, tek 3.860 stanovnika, opštinu Glamoč nisu zaobišle pošasti koje more cjelokupno društvo u Bosni i Hercegovini, prije svih korupcija, kriminal i nepotizam.

Analizom medijskih sadržaja objavljenih o ovoj opštini koja se nalazi u Kantonu 10 Federacije BiH, a koji su publikovani od završetka posljednjih Lokalnih izbora, održanih u oktobru 2020. godine, Glamoč je bio u centru nekoliko velikih afera, u kojima je javni novac potrošen pod vrlo upitnim okolnostima.

Inače, na izborima 2020. godine u pomenutoj opštini pobijedio je kandidat SNSD-a Nebojša Radivojša i to sa 45,28 podrške birača, ili 858 glasova. Iza sebe je ubjedljivo ostavio kandidate SDA Amela Saltaga (419 glasova) i SDP-a Admira Smajića (135 glasova), kao i dva nezavisna kandidata, Sinišu Šolaka (340 glasova) i Slobodana Lovru (143 glasa).

U lokalnom parlamentu najviše odbornika, takođe, dobila je partija Milorada Dodika, četiri, dok za njima slijede SDA i SNS FBiH, koji su osvojili po dva mandata. Čak sedam partija osvojilo je po jedan mandat (DF, HDZ BiH, Hrvatska republikanska stranka, HDZ 1990, SDP, HKDU BiH te nezavisni kandidat Ivica Jurić).

Ono što je “golim okom” vidljivo, jeste da su partije koje računaju na naklonost hrvatskih i bošnjačkih birača izašli maksimalno razjedinjeno, dok su srpski birači “kanalisani” na jednu adresu za načelnika, odnosno dvije za odbornike.

Vladajuću koaliciju u lokalnom parlamentu čini osovina SNSD-HDZ, koja dobro funkcioniše i na nivou države, prije svega zbog dobrih odnosa stranačkih lidera, Milorada Dodika i Dragana Čovića.

Površinom jedna od najvećih opština u Bosni i Hercegovini (1.033,60 kvadratnih kilometara), a stanovništvom na samom zaleđu (3.860), Glamoč nije uspio da se nametne kao sredina u kojoj se posluje domaćinski. Naprotiv.

Vatrogasno vozilo “pojelo” 90.000 KM

U razmaku od sedam dana, u aprilu prošle godine, portal Gerila, publikovao je saznanja o dvije krajnje sumnjive nabavke koje je sprovela ova opština. Prva se odnosila na nabavku polovnog vatrogasnog vozila, a istu je vodila opštinska administracija.

Tender je raspisan u oktobru 2022. godine a u obavještenju o nabavci navedeno je da traže korišteno vatrogasno vozilo za potrebe Službe civilne zaštite i vatrogastva Opštine Glamoč, te da je planirano da se za ovu nabaku izdvoji 150.000 KM bez PDV-a.

U tenderskoj dokumentaciji koja je pratila obavještenje o nabavci bilo je navedeno kako se traži vozilo koje je staro maksimalno 15 godina (2007. godina) i sa maksimalno pređenih 150.000 kilometara, te da, između ostalog, u vozilo mora biti ugrađen spremnik vode, zapremine min. 2.500l. Na pomenuti poziv se javilo samo jedno preduzeće – “RIF POST” DOO iz Živinica, sa samo jednom ponudom, sa cijenom od 140.000 KM, te je pomenutoj firmi dodijeljen posao.

Iako je u tenderskoj dokumentaciji navedeno da vozilo mora biti bez vidljivih oštećenja, Glamoč je kupio vatrogasno vozilo “Volvo”sa nekoliko vidljivih tragova, veoma specifičnih. Naime, nekoliko mjeseci ranije putem online oglasnika https://machineryline.info/ specijalizovanog za nabavku vozila za privredu kao i industrijsku opremu, bio je aktivan oglas za prodaju vatrogasnog kamiona marke “Volvo”, sa identičnim fizičkim nedostacima i oštećenjima, kao i kamion koji je nabavljen za potrebe Opštine Glamoč, ali sa cijenom od 24.900 evra.

Kamion iz pomenutog oglasnika “Volvo” FL-240 ima fizička oštećenja koja su vidljiva na prednjoj lijevoj strani kod fara, kao i oguljen prednji lijevi blatobran, identično kao i kamion koji je nabavljen za potrebe Opštine Glamoč.

Istovremeno sa nabavkom kamiona u Glamoču, sa oglasnika je povučen i oglas za pomenuti Volvo, to jeste obavještenje da je kamion prodat.

Isti dobavljač i za kamion za odvoz smeća

Istovremeno, Opština Glamoč je nabavila i vozilo za odvoz smeća, to jeste kamiona za potrebe JP Komunalac. Inače, pomenuto javno preduzeće već godinama je imalo blokirane račune, poslovalo je sa velikim dugovima, te je tokom 2022. godine u njemu proglašen stečaj.

Sredstva u vrijednosti od 40.000 KM za nabavku vozila Opština je obezbijedila putem Fonda za zaštitu okoliša, te su u februaru 2022. godine raspisali tender za nabavku kamiona za odvoz smeća.

Ipak, iako im je odobeno samo 40.000 KM kroz grant, Glamoč je kroz postupak javne nabavke tražio kamion u vrijednosti od 49.990 KM, a kao jedini ponuđač ponovo se javila ista firma – “RIF POST” DOO iz Živinica, sa cijenom od 50.000 KM.

Inače, osnovna djelatnost pomenute firme je izvođenje građevinskih radova, a tokom posljednjih nekoliko godina, kada je riječ o nabavkama za institucije i javna preduzeća, samo su u dva slučaja radili nabavku vozila – oba za Opštinu Glamoč, koja je u samo te dvije nabavke potrošila više od 220.000 KM zajedno sa PDV-om, iako je Planom nabavki za ovu svrhu bilo određeno samo 100.000 KM.

Opština prepustila privatniku unosan posao sa vjetroelektranama

Druga afera, koju je takođe otkrila Gerila, ima mnogo šire razmjere. Naime, Opština Glamoč je prodala 16 odsto suvlasničkog dijela za svega 1.600 maraka u preduzeću koje je imalo koncesiju za vjetroelektrane “Dževa” i “Slovinj”, projekat vrijedan 250 miliona evra.

Koncesiju na pomenute projekte dobilo je preduzeće „Vjetroelektrane“ d.o.o. Glamoč , preduzeće koje su 2009. zajednički osnovale opština Glamoč i preduzeće “Nova energija”, koje se nalazi u vlasništvu biznismena iz Hrvatske Franje Pašalića.

Osnovni kapital preduzeća prilikom osnivanja je bio 10.000 KM, gdje je 84 odsto vlasništva pripadalo Pašaliću, a 16 odsto opštini Glamoč.

Međutim, tokom 2021. godine predstavnici pomenute opštine odlučili su da prodaju svoj udio. I ne samo to, nego su pristali na prijedlog koncesionara za naknadu od 0,5 odsto, te da  zemljište koje se nalazi u vlasništvo Opštine besplatno stave na raspolaganje za potrebe ovih vjetroelektrana.

Opštinska administracija predvođena načelnikom opštine Nebojšom Radivojšom je pripremila novi Ugovor o poslovnoj saradnji, a koji je u novembru 2021. godine izglasala aktuelna koalicija SNSD- HDZ BiH.

U Ugovoru se, između ostalog, navodi da se Glamoč obavezuje da će zemljište koje se nalazi u vlasništvu opštine, na kojem je predviđena izgradnja vjetroparkova “Slovinj” i “Dževa”, preduzeću “Nova energija” dati na korištenje bez naknade i to na period od 30 godina, uz mogućnost produženja u skladu sa koncesionim ugovorom.

Poljoprivrednici ostali bez miliona maraka

Političke igre u nerazvijenom Glamoču, koštale su i tamošnje poljoprivrednike, a šteta po njih brojala se u milionima maraka.

Sredinom 2021. godine, Gerila je pisala i o svojevrsnom, tada jednogodišnjem, vakuumu, u kojem su se poljoprivrednici našli jer su im početkom 2020.godine istekli ugovori o zakupu poljoprivrednog zemljišta koje se nalazi u državnoj svojini, za područje opštine Glamoč.

Neki od njih pomenutu zemlju su nastavili obrađivati, ali uz milionske gubitke jer zbog nepostojanja ugovora o količini zemljišta koje obrađuju, nisu ispunjavali uslove za poljoprivredne podsticaje koje dodjeljuje resorno ministarstvo u Federaciji BiH.

Prema istraživanju Gerile, opštinska administracija je više puta raspisivala licitacije i pozive, ali bez jasnih Pravilnika i procedura. Samim tim, sve te procedure su poništavane i vraćane na doradu. Vrijeme je uzaludno prolazilo, a šteta prouzrokovana neozbiljnošću opštinskih rukovodilaca se iz dana u dan povećavala.

Kao da to nije dovoljno, načelnik Radivojša korisnike zemljišta nazvao je “uzurpatorima“ i to u dopisu koji je poslao Šemsudinu Dediću, federalnom ministru poljoprivrede vodoprivrede i šumarstva.

“Od 2020. godine opština Glamoč je u situaciji da je poljoprivredno zemljište uzurpirano od strane poljoprivrednih proizvođača, uglavnom onih koji su imali Ugovor o zakupu poljoprivredog zemljišta sa Opštinom Glamoč. Sve parcele koje se vode na Opštini Glamoč su pod uzurpacijom i nalaze se pod usjevima”, navodi se, između ostalog, u pomenutom dopisu.

Otimanje privatnog zemljišta

U još jednoj aferi o kojoj se pisalo, a tiče se Glamoča, zemljište je bilo u centru pažnje. U prvoj polovini 2023. godine, u više navrata, portal SrbijaDanas je objavio tekstove u kojima se problematizovala Odluka o eksproprijaciji koju je Opština Glamoč obrazložila navodnim postojanjem javnog interesa.

Vlasnici zemljišta na visoravni Hrbljina nisu uvažili odluku Opštine da im njihovo zemljište trajno oduzme radi izgradnje vjetroparka. Iako su se složili kako bi izgradnja vjetroparka na Hrbljini bila dobra stvar i za njih i za Opštinu, nisu pristajali da im se zemljište na kojem će biti izgrađene vjetrenjače i pristupni putevi trajno oduzmu, suprotno odluci opštinske administracije. Mještani su predlagali da zemljište oni sami iznajme investitoru na 30 godina, kao što je to urađeno u slučaju pojedinih vjetroparkova u Livnu i Tomislavgradu.

”Opština Glamoč je prvo zemljište otela od vlasnika a onda ga dala pod koncesiju na 30 godina. A onda je koncesionar, u pitanju su ljudi iz Banjaluke, od kojih je jedan poznati policijski službenik, što je takođe dobra tema za istraživanje, jer odakle državnom službeniku iz Banjaluke, koji je radio za platu novac da kupuje zemljište u Federaciji BiH, zemljište ponudio različitim investitorima. I postigao dogovor s investitorima iz Kine, koji su već izgradili neke vjetroparkove u ovom dijelu BiH”, govorio je tada za pomenuti portal jedan opštinski odbornik, koji je zamolio da mu se ne navodi ime zbog, kako je naglasio, lične bezbjednosti.

Sva ta trgovina obavljena je bez znanja i saglasnosti ogromne većine katastarskih vlasnika zemljišta i njihovih nasljednika. A u pitanju je nekoliko stotina ljudi.

Sporna je bila i cijena od 15 evra po aru koju im je odredila Opština Glamoč, koja, kako se navodi u tekstu, brutalno gazi ne samo prava vlasnika već i vlastito rješenje o eksproprijaciji u kojem stoji da ”za eksproprirane nepokretnosti ranijem vlasniku pripada pravična naknada koja će biti određena u postupku sporazumnog određivanja naknade”.

Zaposlio nekvalifikovanu suprugu

Da nisu u svim glamočkim aferama u centru kriminal i korupcija pokazao je primjer nepotizma u tamošnjoj Srednjoj školi “Tin Ujević”.

Bivši direktor pomenute škole Antun Zolota nezakonito je zaposlio 2021. godine svoju suprugu Eminu na mjestu školske bibliotekarke iako za to nije imala nikakve stručne kompetencije, a izvisila je mlada profesorica hrvatskog jezika Sandra Cvitković.

Ova sad već bivša radnica je u školi predavala sedam sati te je normu trebala puniti radom u biblioteci s obzirom na to da je taj položaj predviđen za profesore hrvatskog jezika u slučaju da škola nema diplomirane bibliotekare.

“Sve je počelo prošle godine kad sam imala sedam sati u srednjoj školi u Glamoču, a normu sam trebala puniti u knjižnici. Međutim, to iz izvjesnih razloga nije bilo moguće pa sam išla u drugi grad do kraja polugodišta. Prva tri mjeseca drugog polugodišta sam radila sedam sati, a druga dva mjeseca sam morala putovati u Banjaluku da bih imala normu”, govorila je tada za portal Hercegovina.info profesorica Cvitković, navodeći kako je u tom periodu već podnijela krivičnu prijavu zbog nezakonitog zapošljavanja.

Naglasila je, između ostalog, i kako je supruga bivšeg direktora, nakon krivične prijave ipak povučena sa mjesta bibliotekarke, ali i da je dobila novo radno mjesto u istoj školi, odnosno da joj je izmišljena pozicija ‘višeg referenta’ koju tamošnji obrazovni sistem ne prepoznaje i ne definiše jasno.

Kršenje Zakona o javnim nabavkama

Takođe, Ured za reviziju FBiH je u finansijskom izvještaju za 2022. godinu utvrdio da Opština Glamoč u nekoliko revidiranih javnih nabavki nije postupala u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama.

Utvrđeni su propusti u slučajevima nabavki radova za izgradnju sportske dvorane (faza I) i na sanaciji zgrade opštinske uprave, te u nabavkama radova na rekonstrukciji i asfaltiranju lokalnih puteva Halapić, Kamen, Hasići 1 i 2, asfaltiranju naselja Sjever i dijela ulice Junuza Duruta, te rekonstrukciji i asfaltiranju lokalnog puta u naselju Podgradina, ali i u slučaju nabavke vatrogasnog vozila i kamiona za odvoz smeća, o čemu je bilo riječi na početku ovog teksta.

Tekst preuzet sa portala misbih.ba