SVESRPSKI SABOR U BEOGRADU: Nacionalistički kič sa crkvenim obredom i folklornim igrama

"Jedan narod, jedan sabor - Srbija i Srpska" – u Beogradu je održan Prvi svesrpski sabor u kojem su učestvovali najviši zvaničnici Srbije i Republike Srpske. Održana je i zajednička sjednica vlada Srbije i Republike Srpske. 

- Bolje je živjeti kao dobre komšije nego kao trajno posvađani ukućani, rekao je predsjednik RS-a Milorad Dodik.

RS će ubuduće obilježavati 15. februar, Dan državnosti Srbije, kao dan i tog entiteta. Osim toga, usvojena je Deklaracija o zaštiti nacionalnih i političkih prava i budućnosti srpskog naroda. Cilj Deklaracije je, kako je rečeno na Saboru, jedinstvo srpskog naroda. 

Milorad Dodik je u Beograd stigao iz Rusije, gdje se sastao sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom. Cjelodnevna manifestacija počela je molitvenim služenjem u Hramu svetog Save, a završena vatrometom iz Parka Republike Srpske, na lijevoj obali rijeke Save.

Patrijarh srpski Porfirije poručio je da je sabor "za dobro najprije svog naroda, ali i svih koji žive s nama i oko nas".

U Deklaraciji od 49 tačaka navedeno je da Svesrpski sabor konstituiše Nacionalni savjet srpskog naroda, koji je zadužen za koordinaciju, praćenje i izvršavanje akata Svesrpskog sabora, kao i sopstvenih akata.

Nacionalni savjet srpskog naroda čine predsjednici Republike Srpske i Srbije, predsjednici skupština i vlada RS-a i Srbije, ministar vanjskih poslova Srbije, predsjednici akademija nauka i umjetnosti RS-a i Srbije, predstavnik Senata Republike Srpske i predsjednik Matice srpske:

- Svesrpski sabor konsenzusom u sastav Nacionalnog saveta srpskog naroda imenuje i predstavnike srpskog naroda iz Crne Gore, Federacije BiH, Severne Makedonije, Hrvatske, Slovenije, predstavnike srpskog naroda iz Evrope, Afrike, Azije, Severne i Južne Amerike, Australije, te istaknute naučnike, umetnike, preduzetnike, sportiste i nacionalne radnike.

U deklaraciji se navodi da je srpski narod jedinstvena cjelina, odaje zahvalnost Srpskoj pravoslavnoj crkvi, koja se prepoznaje kao jedan od stubova nacionalnog, kulturnog i duhovnog identiteta srpskog naroda:

-… te poziva na bližu saradnju crkvenih i državnih organa u ključnim pitanjima kao što je očuvanje tradicionalnih hrišćanskih vrednosti, očuvanje svetinje braka i porodice. 
Svesrpski sabor konstatuje da je Kosovo i Metohija neotuđivi dio Republike Srbije:
- Svesrpski sabor traži i smatra da svim raspoloživim pravnim, političkim, ekonomskim i drugim sredstvima moraju biti zaštićeni Srbi na Kosovu i Metohiji, kao i svi drugi Republici Srbiji lojalni građani, manastiri, crkve, srednjovekovna utvrđenja, privatna imovina, groblja i drugi ugroženi objekti.

Ne podržava se donošenje Rezolucije o Srebrenici i „pozdravljaju napori rukovodstva Republike Srbije i Republike Srpske da doprinesu rasvetljavanju istorijskih činjenica u vezi sa događajima devedesetih godina, a posebno kada je reč o događajima u Srebrenici i okolini od 1992. do 1995. godine.“

U Deklaraciji se navodi da Republika Srpska samostalno obavlja svoje ustavotvorne, zakonodavne, izvršne i sudske funkcije:

- Svesrpski sabor ističe da Bosna i Hercegovina nije jedna, niti jedinstvena izborna jedinica za izbor zajedničkih organa. Svesrpski sabor naglašava da Bosnu i Hercegovinu isključivo predstavlja tročlano Predsedništvo na bazi konsenzusa, a ne pojedinci uzurpirajući nadležnosti funkcija koje obavljaju.

Postavljanje visokog predstavnika u BiH je neprimjereno, i Srbija i RS se trebaju boriti za očuvanje „vojne neutralnosti“, Bože pravde je svesrpska himna, a dvoglavi orao Nemanjića je nacionalni svesrpski grb, stoji u dokumentu. 

Najavljuje se podrška izgradnji „monumentalnih“ spomenika, internacionalizacija priče o stradanju u Drugom svjetskom ratu, podrška dijaspori, ekonomska saradnja i „objedinjavanje ponuda, usluga, investicija i resursa u oblastima energetike, rudarstva, turizma, poljoprivrede, bankarstva, finansija i platnog sistema, zdravstva, obrazovanja, saobraćaja i veza“:

-  Svesrpski sabor pozdravlja zajedničke aktivnosti Republike Srbije i Republike Srpske na izgradnji autoputa Banjaluka – Beograd, na izgradnji gasovoda kroz Republiku Srpsku, na izgradnji aerodroma u Trebinju, kao i na izgradnji zajedničkih hidroelektrana.

Ministar vanjskih poslova Rusije Sergej Lavrov poručio je da su Srbi i Rusi pružali „otpor neprijateljima rame uz rame“:

- Zato Zapad pokušava kazniti Srbe, lišiti ih slobode, oduzeti njihova iskonska ognjišta, natjerati da odustanu od prava na vlastito mišljenje i nezavisnu politiku, rastaviti i rasturiti.

Reakcije iz Srbije na održavanje Sabora kreću se od euforije do kritike. Dio javnosti iskoristio je priliku da problematizuje odnos sa Kosovom. Politički analitičar iz Srbije Dragomir Anđelković rekao je da je Sabor „jedna vrsta ispraćaja Kosova u međunarodne situacije“:

- Vučić taj ispraćaj pravi kao da je patrotizam. Nama prave tu vrstu performansa da bi nam se pažnja preusmjerila. 

Sonja Biserko, predsjednica Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji za srbijanski Danas rekla je da Deklaracija afirmiše Aleksandra Vučića kao lidera svih Srba:

- Deklaracija je pre svega reakcija na rezoluciju o Srebrenici koju vlasti u Beogradu i Banjaluci tumače kao uvod u ukidanje Republike Srpske. Dodikovo uporno insistiranje na secesiji i mirnom razlazu od BH u ovoj deklaraciji nije tako formulisano, jer se predsednik Vučić drži svog stava da priznaje integritet Bosne, ali uz striktno tumačenje Dejtonskog sporazuma.

Deklaracija sadrži ono što već sadrži Strategija za dijasporu iz 2011, Povelja o Srpskom kulturnom prostoru iz 2019, i drugi zakoni i uredbe, čiji je cilj integrisanje RS-a u ekonomski, politički i kulturni prostor Srbije:

- Indikativno je da je SPS glavni stub te politike jer je jedina legitimna institucija izvan granica Srbije. Dovoljno je pratiti njeno djelovanje u Crnoj Gori… U fokus (obilježavanja žrtava iz Drugog svjetskog rata) je stavljena Hrvatska, što najavljuje da se odnosi sa Hrvatskom, koji su ionako na niskom nivou, neće menjati na bolje i na neki način se potvrđuje namera da se donese i rezolucija o Jasenovcu što je delegirano, za sada, Crnoj Gori.

Bivša ambasadorica i predsjednica Foruma za međunarodne odnose Branka Latinović rekla je da se stiče utisak da je Srbija bez ograde stala iza stavova Milorada Dodika: 

- Upadljivo je da se BiH, kao država skoro i ne pominje. Određenjim formulacijima kao što su one o neutralnosti Srbije i opredeljenosti za članstvo u EU, ostavlja se utisak da se RS daje status koji ona nema po Dejtonskom sporazumu, jer međunarodno-pravni subjektivitet ima samo BiH. Osim toga, Srbija se u Deklaraciji pridružila Dodiku u kritikama aktuelnog Visokog predstavnika u BiH, a to do sada nije bio slučaj. Ona se ovim pridružila ruskom narativu u vezi kritika imenovanja Šmita i na taj način nastavila sa kampanjom protiv Njemačke. 

Za hrvatske medije jučerašnji Sabor bio je „politički miting Aleksandra Vučića i Milorada Dodika upakiran u nacionalističke priče o jedinstvu Srba“.

- Na svesrpskom saboru nisu bili ni pozvani, niti prisutni ‘loši’ Srbi, dakle svi oni koji nisu uz Rusiju i koji su izdajnici i strani plaćenici mrskog Zapada. I sve je bio uobičajeni folklor, koji je započeo crkvenim obredima i aktivnom ulogom crkvenih velikodostojnika, u inače sekularnoj državi Srbiji preko usvajanja ‘nacionalnih dokumenata’ koji će biti ‘srpsko nacionalno vlasništvo’ i na kraju zatvoren folklornom igrom - poručila je analitičarka iz Banja Luke Tanja Topić. 

Radi  se o „prvoklasnom kiču“ i odgovor je poraženih političara na međunarodnoj sceni, rekao je profesor iz Sarajeva Enver Kazaz:

- Činjenica je da u političkom smislu oni nemaju bilo kakvu moć da bilo što promjene. RS i Srbija već imaju suradnju na svim područjima, tako da od sabora ne očekujem ništa osim zloupotrebe u cilju interesa Dodika i Vučića. 

AP je Sabor nazvao nacionalističkim skupom, priređenim „samo nekoliko sedmica nakon pošto je Generalna skupština Ujedinjenih nacija izglasala da se 11. jul svake godine proglasi Međunarodnim danom sjećanja na genocid u Srebrenici 1995. nad više od 8.000 dječaka i muškaraca bosanskih Muslimana od strane snaga bosanskih Srba. Srbija i bosanski Srbi oštro su se protivili usvajanju te odluke. Ideja koju su pokrenuli srpski nacionalisti da svi Srbi koji žive na Zapadnom Balkanu treba da budu dio iste političke sfere i da žive u zajedničkoj državi, dovela je do raspada Jugoslavije 1990-ih, smatraju mnogi istoričari i analitičari. Takve ideje se ponovo guraju u Srbiji, iako su njen sve autoritarniji predsjednik Aleksandar Vučić i predsjednik bosanskih Srba Milorad Dodik danas pokušali da umanje sve prijetnje regionu sa skupa u Beogradu“.

Zapadni zvaničnici vjeruju, piše AP, da Rusija pokušava da destabilizuje Balkan kako bi bar dio pažnje skrenuo sa svog rata u Ukrajini. Iako formalno traži članstvo u Evropskoj uniji, Srbija je odbila da se pridruži sankcijama Zapada protiv Rusije.

Politiki konsultant Davor Gjenero u tekstu za Al Jazeeru piše da se organizovanjem Svesrpskog sabora i usvajanjem “Deklaracije o zaštiti nacionalnih i političkih prava i zajedničkoj budućnosti srpskog naroda” režim Aleksandra Vučića, uz statiranje Milorada Dodika i njegove političke klase, jasno deklarisao da Srbija ne pripada i ne želi pripadati evropskom političkom prostoru:

- Ne priznaje i ne želi provoditi temeljnu baštinu europskog mirovnog projekta i europske integracije. Temeljna pretpostavka koju ne želi priznat je da je nacija teritorijalizirana, da je ograničena teritorijem države i da je posao politike osigurati optimalan razvoj i modernizaciju državnoga (nacionalnog) prostora. U točki 4. Deklaracije koju su formalno zajedno usvojile vlade Republike Srbije i manjeg bh. entiteta eksplicitno stoj: „Svesrpski sabor konstatuje da srpski narod predstavlja jedinstvenu celinu. Srpski narod je kroz istoriju imao više država sa različitim nazivima, te polaže pravo da baštini svoju bogatu tradiciju.”... Jasna crvena nit dokumenta usvojenog od strane vlade jedne države i jednog političkog entiteta druge suverene države tvrdnja je da je nacija jedinstvena, da ona ima pravo na državnu organizaciju, a da su granice međunarodno priznatih država samo privremene i promjenjive. Naravno da nije slučajno da se ovakav dokument usvaja upravo sada, a vjerojatno nije slučajno da je neposredno prije njegova usvajanja Milorad Dodik bio u poklonstvu kod Hazjajina u Moskvi. Ovim dokumentom Vučićev režim u Srbiji i Dodikova politička klasa u manjem entitetu u BiH, proklamiraju da odbacuju europsku političku arhitekturu i da prihvaćaju politička načela prema kojima se vodi totalitarni režim Vladimira Putina, koji na osnovu tih načela smatra da je invazija na susjednu suverenu Ukrajinu njegovo legitimno i prirodno pravo.

(zurnal.info)