Posljednji premijer SFRJ

Ante Marković rođen je u Konjicu u Bosni i Hercegovini, 25. studenoga 1924. Diplomirao je elektrotehniku na Tehničkom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu 1954. godine. Dugo je radio u fabrici "Rade Končar" Zagreb, najprije kao dizajner, zatim kao šef Odjela za ispitivanje, potom kao pomoćnik direktora te od 1961. do 1984. kao generalni direktor.

Novi socijalizam

Kao savezni premijer, Marković je krajem 1989. godine pokrenuo ambiciozan program ekonomskih reformi, do tada neviđenih u SFRJ.

Rezultat je bio zaustavljanje inflacije, koja je uzela maha tokom osamdesetih godina 20. vijeka, kao i brzo i značajno, premda kratkotrajno, povećanje životnog standarda.

Prije 22 godine Marković je, predstavljajući svoj program izlaska iz krize ondašnjemu jugoslavenskom političkom vrhu, upotrijebio izraz "novi socijalizam".

Markovićev program reformi, međutim, ubrzo je sabotirala vlada Slobodana Miloševića, a savezna vlada je bila dodatno oslabljena pokretima za nezavisnost u Sloveniji i Hrvatskoj. Tokom posljednjih mjeseci svoga mandata Marković je pokušavao da pronađe kompromis između ove dvije republike s jedne strane, i Srbije i Crne Gore s druge strane, koje su tražile da Jugoslavija opstane kao centralizirana država.

Za predsjednika Saveznog izvršnog veća (SIV) izabran je 15. marta 1989. godine i na toj funkciji je ostao do 7. oktobra 1991. kada su Hrvatska i Slovenija proglasile samostalnost, nakon čega se SFR Jugoslavija praktično raspala.

Reformista i vizionar

Dok je bio na funkciji saveznog premijera, Marković je osnovao stranku pod nazivom Savez reformskih snaga Jugoslavije i tako postao prvi državni zvaničnik koji je osnovao političku organizaciju van okvira Saveza komunista Jugoslavije.

Stranku nisu prihvatili zvaničnici ni u Srbiji, ni u Hrvatskoj. Reformisti su, kao sinonim za izdajnike u to vrijeme, bili proganjani od strane nacionalista i žestoko napadani u medijima većine jugoslovenskih republika. Reformisti su pretrpeli poraz na izborima, a krajem 1991. Marković je bio politički potpuno marginalizovan, što je rezultovalo njegovom ostavkom.

On je 19. decembra 1991. godine na konferenciji za novinare "vratio mandat" građanima Jugoslavije, rekavši da ne postoji više nijedan državni organ u Jugoslaviji kome bi se mogla podnijeti ostavka.

Marković je znao za podjelu BiH između Tuđmana i Miloševića

Nakon odlaska sa mesta poslednjeg premijera Jugoslavije, Marković je napustio politiku.

Od 1991. godine živeo je u Gracu u Austriji. Više puta je učestvovao kao ekspert u komisijama za privatizaciju i sanaciju banaka u Kazahstanu i Makedoniji.

Godine 2003. nastupio je kao svjedok optužbe na suđenju Slobodanu Miloševiću pred Haškim tribunalom, nakon čega je dao intervju zagrebačkom nedeljniku Globus, gdje je izjavio kako su mu i Franjo Tuđman i Milošević potvrdili da su se marta 1991. godine u Karađorđevu dogovorili o podjeli Bosne i Hercegovine.

Posljednjih petanestak godina Ante Marković se posvetio privatnom biznisu i vodio kompaniju koja se bavila energetikom i planiranjem i izgradnjom hidrocentrala manjeg kapaciteta.

Na ovaj korak se odlučio jer je shvatio da Bosna I Hercegovina ima velike, neiskorištene vodene potencijale, a i zalihe uglja.

“Električna struja mogla bi biti najvažniji izvozni proizvod BiH, i to upravo u trenutku kad je energija najtraženija roba na svijetu”, izjavio je Marković u jednom od svojih intervjua.

(zurnal.info)