Ubistvo Davida Dragičevića: Represijom ugašen najmasovniji građanski protest u BiH

David Dragičević je nestao u noći 18. marta 2018. godine, a njegovo beživotno tijelo pronađeno je šest dana kasnije na ušću Crkvene u Vrbas kod tvrđave Kastel.

Prvi skup na banjalučkog Trgu Krajine održan je 26. marta 2018. godine, nakon sramne konferencije za novinare na kojoj su visoki zvaničnici MUP Republike Srpske saopštili da su riješili slučaj Davidove smrti, sa svjesnom namjerom da kriminalizuju žrtvu i tako zataškaju slučaj.

„Policija je utvrdila da se David Dragičević  iz Banjaluke, čije je tijelo pronađeno u Vrbasu, kobne noći, između ostalog, potukao sa tri lica, opljačkao jednu kuću i sa mosta skočio u rijeku”, saopštli su tog dana policijski zvaničnici.

Par sati kasnije Davidov otac Davor Dragičević je na banjalučkom gradskom trgu prvi put glasno upitao ko je ubio njegovog sina i poveo, do sada, najveće građanske proteste održane u RS i BiH. Optužio je tadašnje najviše funkcionere MUP RS za saučesništvo u ubistvu njegovog sina.

Građani Banjaluke, ostalih dijelova BiH, ali i iz dijaspore stali su uz porodicu ubijenog mladića, djelujući putem Facebook grupe “Pravda za Davida”, koja je svojevremeno brojila nekoliko stotina hiljada članova.

Ubistvo Davida Dragičevića, pokušaj policije da ga zataška, beskrupolozno predstavljajući žrtvu (ubijenog mladića) kao narkomana i lopova, kod običnih ljudi izazvali su bunt prema režimu, spremnom na najmonstruoznije konstrukcije i podvale da bi zaštitio učesnike u zločinu, kotače u u mehanizmu korumpiranog i nakaradnog sistema, u kojem nadležne institucije ne djeluju po sili zakona, već po političkim nalozima iz vrha režima.

Građani su podigli svoj glas, smatrajući da je to borba, ne samo za ostvarivanje primarnog cilja – da Davidove ubice završe iza rešetaka, već i borba za sve koji žele pravedan sistem i dostojanstven život. Okupljanje pod motom “Pravda za Davida” preraslo je u proteste sa kojih se tražila “Pravda za sve”.

Od marta do kraja decembra 2018. godine, kada se policija sukobila s okupljenim građanima, uhapsila roditelje ubijenog mladića i sa trga počistila “Davidovo srce”, Banjaluka se promijenila, bila je probuđena iz duboke građanske apatije, nabijena snažnim emocijama ljudi koji su od institucija tražili da riješi ubistvo mladića i iza rešetaka strpa sve one koji su učestvovali u njegovom planiranju, egzekuciji mladića i zataškavanju zločina.

Tokom devetomjesečnih protesta u Banjaluci 2018. godine održana su tri velika skupa, na kojima se okupili nekoliko destina hiljada ljudi. Poslednji veliki skup održan je netom pred oktobarske opšte izbore te godine, na kojima je ponovo pobijedio Savez nezavisnih socijaldemokrata Milorada Dodika. Nakon što im je na izborima opečaćen ostanak na vlasti, režim je odlučio da promijeni pristup prema grupi “Pravde za Davida” i građanima koji su je podržavali i da krene u potpuno razbijanje protesta. Što se i desilo 25. decembra 2018. godine, kada se policija sukobila sa građanima i protjerala ih sa glavnog gradskog trga.

Prethodno je vlast RS djelovala veoma perfidno protiv svega onoga što je simbolizovala grupa “Pravda za Davida”. S jedne strane, policija i tužilaštvo su, po nalogu iz vrha režima, činili sve da ne pokrenu i sprovedu temeljnu istragu koja bi dovela do hapšenja i procesuiranja onih koji učestvovali u Davidovom ubistvu i zataškavanju slučaja. S druge strane, vlast je putem sebi odanih medija satanizovala grupu “Pravda za Davida”, čijim članovima su lijepili etikete „izdajnika“, “stranih plaćenika”, „soroševaca“, „terorista“, “rušilaca ustavnog poretka”…, targetirajući ih i precizno im stavljajući mete na čelo.

Brutalni napad policije na učesnike protesta 25. decembra 2018. godine na Trgu Krajine bio je početak kraja masovnog okupljanja građana i grupe “Pravda za Davida”. Nakon tog dana u Banjaluci više nisu bili Davidovi roditelji - njegova majka Suzana vratila se u Austriju, gdje godinama živi. U toj zemlji, nakon što je izbjegao hapšenje u Banjaluci, utočište je našao i Davor Dragičević, otac ubijenog mladića. Davor je u Austriji tražio politički azil, a nakon što mu nije odobren, u Banjaluku se vratio krajem oktobra 2021. godine. Tijelo Davida Dragičevića ekshumirano je u martu 2019. godine sa banjalučkog Novog groblja, nakon čega je pokopan na groblju u predgrađu Beča. Iz Republike Srpske su, osim živih, počeli da odlaze i mrtvi.

Od početkom 2019. godine grupa “Pravda za Davida” se nekoliko mjeseci okupljala u porti crkve Hrista spasitelja u Banjaluci, paleći svijeće i brzo se razilazeći. Pritisci policije postajali su sve veći, aktivisti grupe su svakodnevno praćeni, legitimisani i prijavljivani za raznorazne izmišljene prekršaje, a naklonost prema članovima grupe nisu pokazivali ni predstavnici Srpske pravoslavne crkve. Naprotiv. Okupljanja “Pravde za Davida” postajala su sve malobrojnija, da bi se na kraju ugasila.    

Smrt Davida Dragičevića ostala je nerazjašnjena, a na pitanje - „Ko je ubio Davida?" do danas nema institucionalnog odgovora. U aprilu 2021. godine Tužilaštvo BiH je donijelo odluku o preuzimanju predmeta u slučaju Davida Dragičevića od Republičkog javnog tužilaštva RS, ali se dalje od toga nije odmaklo.

U međuvremenu, pred sudovima u RS vodili su se postupci protiv članova grupe “Pravda za Davida”, ali i po osnovu tužbe koju je Davor Dragičević podnio protv MUP RS za diskriminaciju. Banjalučki Osnovni sud je u novembru 2024. godine oslobodio pet članova grupe “Pravda za Davida” optužbi da su napali policajca u centru parku “Petar Kočić” prilikom nasilnog razbijanja protesta krajem decembra 2018. godine. Proces je trajao punih šest godina!

Davor Dragičević je na sudu dobio proces koji je pokrenuo protiv Republike Srpske, koju je tužio zbog višestruke, kontinuirane i neposredne diskriminacije, kuju je putem entitetskog MUP-a vršla prema članovima grupe “Pravda za Davida”. On je odštetnim zahtjevom tražio nadoknadu u iznosu od 3.000 maraka, ali i sudsku odluku kojom će policiji biti zabranjena daljnja diskriminacija. Osnovni sud u Banjaluci je presudom, obavezao tuženu Republiku Srpsku da Dragičeviću po osnovu naknade nematerijalne štete isplati 5.000 maraka. On je ranije izjavio da mu presuđeni iznos nije nikakva satisfakcija, niti je to bio cilj tužbe. Njegov prevashodni cilj, kako je tada istakao, bio je da sud potvrdi da je MUP diskriminisao njega kao oca ubijenog mladića, kao i da ta diskriminacija prestane.

“Ono što je najvažnije, a što nikako građani da shvate, jeste da je jedna mala grupa ljudi koja se bori za pravdu, i za njih, ali i za njihovu djecu, pobijedila ovaj sistem, pobijedila institucije oslobađajućim pravosudnim presudama, a sada vidimo i presudama za diskriminaciju”, rekao je Davor Dragičević.

Protesti grupe “Pravda za Davida” jesu bili najduži i najmasovniji građanski protesti u posleratnoj Bosni i Hercegovini i pokazali su da građani, kada su ujedinjeni oko pravednog cilja, mogu da prevaziđu nacionalne i sve druge podjele, podignu glas i suprotstave se represivnom režimu. Nažalost, protesti nisu doveli do krajnjeg cilja, jer je pitanje “Ko je ubio Davida?” i danas bez odgovora nadležnih institucija. 

(zurnal.info)