TADEUSZ MAZOWIECKI: Glasno protiv zločina

Prvi nekomunistički premijer Poljske od okončanja Drugog svjetskog rata, Tadeusz Mazowiecki, umro je u 86. godini života.             

Izabran je za čelnika poljske vlade na izborima 1989. godine, na kojima je pobijedila opozicija okupljena oko sindikata Solidarnost.      

Mazowiecki je bio specijalni izaslanik UN-a za BiH 1992. godine. Također, 1993. izdao je izvještaj o kršenjima ljudskih prava u bivšoj Jugoslaviji.

Odstupio je 1995. godine u znak protesta zbog izostanka odgovora velikih sila na zločine počinjene tokom rata u BiH, naročito genocida u Srebrenici koji je te godine počinila Vojska Republike Srpske.
On je, između ostalog, dobitnik priznanja Počasni građanin Grada Sarajeva.        

U pismu kojim je podnio ostavku 27. jula 1995. godine, on je podsjetio da je 1992. godine prihvatio ovu poziciju kako bi pomagao ljudima, te da je kreiranje “sigurnih zona” bila njegova preporuka.

Tada je postavio pitanje:

“Kako možemo vjerovati u neku buduću Europu koju će stvarati djeca ljudi koje smo mi danas iznevjerili? Želim da vjerujem da će ovaj trenutak biti odlučujući za odnos Europe i svijeta prema Bosni.  Stabilnost međunarodnog reda i principa civilizacije je u pitanju zbog onog što se dešava u Bosni.”

Do 1995. godine, Mazowiecki je napisao niz izvještaja koji su osvijetlili dešavanja u ratu u BiH. Tako je on bio prva osoba koja je upozorila UN i druge međunarodne institucije o postojanju logora u BiH, kao i o masovnim silovanjima. Također je tokom rata upozoravao na negativno izvještavanje medija u zemljama nastalim raspadom Jugoslavije, napominjući da jezik mržnje kojim se koriste i propaganda koje su dio, bitno utiče na tok rata.

“Šteta je da smo ostali bez takvog čovjeka”, rekao je dobitnik Nobelove nagrade za mir i bivši predsjednik Poljske Lech Walesa koji je imenovao Mazowieckog za premijera 1990. godine.

“Štaviše, poljska demokratija je sada u padu i on nama treba, ali čini se ga trebaju i na drugoj strani.”

Mazowiecki je rođen u Plocu u centralnoj Poljskoj 1927. godine, a postao je prvi premijer Poljske nakon održavanja historijskih pregovora pod nazivom Okrugli sto i izbora 1989. godine koji su doveli do okončanja komunističke vladavine.

Od 1945. do 1955. godine, bio je član katoličke organizacije PAX, koja je bila pod kontrolom komunista, ali je kasnije izbačen jer se smatralo da je bio u internoj opozicionoj grupi.

Zatim je 1957. godine s drugima osnovao Catholic Intelligentsia Club i postao je urednik magazina "Wiez".

Od 1981. godine, bio je prvi urednik opozicionih sedmičnih novina "Tygodnik Solidarność" (Sedmičnjak solidarnosti), koje su zabranjene kada su komunisti uveli vojni zakon u decembru 1981. godine.

Postao je jedan od glavnih pregovarača trgovačkog sindikata Solidarnost tokom pregovora Okruglog stola 1989. godine i prvi poljski nekomunistički premijer u septembru iste godine nakon što mu je novoizabrani parlament izglasao povjerenje.

Mazowiecki, kršćanski demokrata, služio je na funkciji premijera do decembra 1990. godine.
Mazowiecki je poticao iz poljske plemićke porodice i studirao je pravo na Univerzitetu u Varšavi.

(zurnal.info/fena)