ZBOG RUSKOG VLASNIŠTVA: Američke sankcije za Naftnu industriju Srbije koja posluje i u BiH

Sjedinjene Američke Države uvele su sankcije ruskim kompanijama Surgunjeft i Gazpromnjeft i njihovim podružnicama. Među sankcionisanim kompanijama je i Naftna industrija Srbije (NIS), za koji Odeljenje za kontrolu strane imovine Sekretarijata za finansije (OFAC) navodi da je podružnica Gaspromnjefta u Srbiji.

Prema saopštenju OFAC-a, NIS je sankcionisan na osnovu dve uredbe koja se odnose na sankcije Rusiji zbog invazije na Ukrajinu. Gaspromnjeft trenutno ima 50 odsto vlasništva u NIS-u, dok 6,15 odsto vlasništva, zbog ranije uvedenih sankcija, prodao Gaspromu.

Pre današnje odluke, sankcionisano je 13 firmi i osoba iz Srbije, uključujući ministra bez portfelja Nenada Popovića.

„Sjedinjene Države preduzimaju sveobuhvatne mere protiv ključnog ruskog izvora prihoda za finansiranje njenog brutalnog i ilegalnog rata protiv Ukrajine. Današnjim akcijama povećavamo rizik od sankcija povezan sa ruskom trgovinom naftom , uključujući transport i finansijsku olakšicu za podršku izvozu nafte iz Rusije“, rekla je sekretarka finansija Dženet Jelen.

Naftna industrija Srbije prodata je 2008. godine ruskoj državnoj kompaniji“Gaspromnjeft” za 400 miliona evra, a trebao je sadržavati i izgradnju gasovoda Južni tok od kojeg se u međuvremenu odustalo. Sporazum su potpisali tadašnji predsednik Srbije Boris Tadić i Dmitrij Medvedev u funkciji ruskog predsednika.

“Gaspromnjeft” se od februara 2022 nakon početka ruske agresije na Ukrajinu nalazi pod sankcijama, odnosno je onemogućen njen pristup tržištu Evropske unije i Sjedinjenih Država.

“Ono što smo saznali je da je riječ o veoma teškim sankcijama, na dva pravna osnova. Jedan iz 2014., drugi iz 2020. godine. A zašto? Zbog toga da bi bilo nemoguće da se izvrdaju sankcije. S jedne strane je nemoguće od trenutka kada su sankcije uvedene, da ruska strana proda svoje akcije, jer su ostavili otvoren prostor, dolazi po njihove sankcije. Riječ je o najtežim sankcijama koje pogađaju jednu kompaniju u Srbiji, traže potpuni izlaz ruskog interesa iz kompanije NIS”, kazao je u prvoj reakciji predsjednik Srbije Aleksandar Vučić.

Vučić je rekao i da će se Velika Britanija odmah pridružiti sankcijama SAD-a, kao i najveći deo evropskih zemalja. „Ni kompanije neće želeti da rizikuju, jer su američke sankcije veoma, veoma teške“, dodao je. On je sankcije NIS-u najavljivao prije tri sedmice, ustvrdivši kako se Srbija neće pridružiti sankcijama spram Rusije.

NIS je jedina kompanija u Srbiji koja se bavi istraživanjem, proizvodnjom i preradom nafte i proizvodnjom prirodnog gasa. Ministrica rudarstva i energetike Srbije Dubravka Đedović Handanović ranije je izjavila kako je odluka SAD-a da uvede sankcije Naftnoj industriji Srbije geopolitička i usmjerena protiv Rusije, te da će, ako bude ozvaničena, imati teške posljedice po Srbiju. Ona je navela da je NIS dominantan uvoznik i prerađivač nafte u Srbiji, koji snabdijeva skoro 70 posto domaćeg tržišta.

- S druge stane, cijene gasa nastavljaju da rastu na svjetskom tržištu, a dodatne količine iz Azerbejdžana neće biti sasvim dovoljne za slučaj eventualnih prekida isporuke da nadomijeste manjak - rekla je Handanović.

Beogradski advokat Čedomir Stojković, žestoki lobista protiv ruskog uticaja pozdravio je uvođenje sankcija NIS-u.

„Ovo je najbolja stvar koja se Srbiji dogodila od 2008. godine: - NIS više ne može biti izvor korupcije dirigovane iz Kremlja; Rusija značajno gubi uticaj u medijima u Srbiji i regionu; ruski agenti uticaja u Srbiji i regionu ostaju bez finansija; ruski maligni uticaj u Srbiji i regionu ostaje bez mogućnosti finansiranja i opada; ekstremističke desničarske grupe u Srbiji i regionu ostaju bez finansiranja i još mnogo mnogo toga! Za političku scenu Srbije ovo znači: - brojne pro-ruske političke organizacije i NGO ostaju bez finansijske i logističke podrške! Divan dan za Srbiju! Divan dan za građane Srbije koji sada imaju šansu da proteraju GazpromNjeft id Naftne Industrije Srbije i da ponovo postanemo vlasnici naše kompanije koja nam je 2008. godine oteta“, navodi Stojković.

Na teritoriji Bosne i Hercegovine NIS kontoliše oko 40 Gazprom i NIS Petrol benzinskih pumpi. Vlasnik je NIS Petrola Banjaluka, koji je zatim vlasnik društva G-Petrol Sarajevo. Zapošljava oko 500 radnika.

NIS je vlasnik i kompanije Jadran-Naftagas Banjaluka, registrovane za djelatnost vađenja sirove nafte.  Od 2022. godine, sirova nafta iz istražnih bušotina u opštini Šamac izvozi se u Srbiju, u sistem kompanije NIS.

PREUZIMANJE DRŽAVERusija kontroliše uvoz, preradu i distribuciju nafte u BiH

(zurnal.info)