Analiza
LISTA SANKCIONISANIH SVE DUŽA: Do kada će pojedinci štititi profit Dodika i porodice?
Cilj američkih sankcija, jasno je kao dan, jeste da Dodika potpuno izoluju i onemoguće njemu i njegovoj porodici da nastave gomilati bogastvo, izvlačeći novac iz entitetskih i državnih institucija preko namještenih tendera. Sve je manje “dobrovoljaca”, koji su se spremni žrtvovati i sami izložiti američkim sankcijama da bi održali poslovnu imperiju Dodik.
Milorad Dodik je tokom svoje dugogodišnje apsolutne vladavine Republikom Srpskom stvorio poslovnu porodičnu imperiju, koja je zaradila stotine miliona maraka. To ne bi bilo sporno da su milioni zarađeni na legalan način, a ne stvaranjem razgranate koruptivne mreže, pod pokroviteljstvo Milorada Dodika lično.
Porodična manufaktura Dodikovih, koju su na početku činile manje firme u vlasništvu njegovog sina Igora, kćerke Gorice, brata Gorana, snahe Ivane i zeta Mirka Dobrića, koje su se bavile proizvodnjom i prodajom voća i ugostiteljstvom, tokom godina je narasla u poslovnu imperiju, vrijednu stotine miliona maraka. Hodogram, koji je omogućio porodici Dodik da stekne enormno bogatstvo, bio je vrlo jednostavan: Milorad Dodik je zloupotebljavao svoj politički položaj i moć, nalažući Vladi RS da milionski vrijedne ugovore potpisuje sa kompanijama iza kojih stoji njegova porodica. Glavni operativac sa realizaciju tih spornih poslova bio je njegov sin Igor, posebno od 2021. godine.
VIŠESTRUKE SANKCIJE
Porodična imperija Dodik uzdrmana je nakon što je Ured za kontrolu strane imovine (OFAC), koji djeluje pri Ministarstvu finansija SAD, u oktobru 2023. godine, a potom i u junu 2024. godine sankcionisao ključne dijelove Dodikove koruptivne mreže, uključujući i nekoliko kompanija i pojedinaca pod direktnom kontrolom njegovog sina Igora.
Sam Milorad Dodik nalazi se na udaru dvostrukih sankcija SAD-a. Prvi put je na američku “crnu listu” stavljen u januaru 2017. godine, a drugi put su mu američke sankcije uvedene u januaru 2022. godine, zbog kršenja Dejtonskog mirovnog sporazuma, ali i koruptivnih aktivnosti. U oktobru 2023. godine, uz gotovo kompletan entitetski vrh, SAD su sankcionisale i Dodikovog sina i kćerku, Igora i Goricu. Tada su na američkoj “crnoj listi” osvanule i firme “Global Liberty”, “Agro voće”, “Agape”, “Fruit Eco”, koje su godinama imale povlašten tretman i primale pomoć iz javnih sredstava RS, samo zato što su bile u vlasništvu članova najuže porodice Milorada Dodika.
To, međutim, nije spriječilo Dodika i porodicu da, putem sumnjivih tendera, nastave da izvlače milione novca na račune kompanija pod njihovom kontrolom, smatrajući da su nedodirljivi i da im američke sankcije ne mogu nanijeti značajniju štetu. Pod refrenom “ne može nam niko ništa, jači smo od sudbine”, Dodik je nastavio da svoj politički položaj, uticaj i moć zloupotrebljava za gomilanje porodičnog bogatsva.
U junu 2024. godine, usledio je novi udar iz Washingtona na poslovno cartvo Dodikovih, kada su na američku “crnu listu” stavljene „Infinity International Group“, „Prointer“, „Kaldera Company“, „Infinity Media“, „K-2 Audio Services“, „Una World Network“ i „Sirius 2010“, listom povezane s Dodikom i njegovom porodicom. Sankcije su tada uvedene i Đorđu Đuriću, formalnom vlasniku poslovne grupacije „Infinity“, kao i Milenku Čičiću, vlasniku laktaške firme „Kaldera company”.
Među “crnolistaše” su uvršteni jer, prema objašnjenju OFAC-a, predstavljaju glavne izvore prihoda za korumpiranu mrežu podrške Dodiku. Od osnivanja 2015. godine “Prointer” je sa javnim sektorom sklopio više od 1.100 ugovora vrijednih gotovo 340.000.000 KM.
Podsmijeh, koji je Dodik do tada imao prema američkim sankcijama, zaledio mu se na licu, jer je bilo jasno da će svim ovim kompanijama biti zatvoreni bankovni račini, jer nijedna od banaka u RS neće rizikovati da se i sama nađe u društvu “crnolistaša” i ugrozi svoje poslovanje, što je dalje vodilo ka gašenju sankcionisanih firmi. Suočeni sa tom činjenicom, Dodik i porodica prešli su na novi, ad hoc osmišljen plan, preregistraciju sankcionisanih firmi, nadajući se da će na taj način održati u životu kompanije koje čine njihovu koruptivnu mrežu i preko njih, po ustaljenoh shemi, namještenim tenderima i ugovorima, nastaviti da izvlače javni novac.
Naravno, potpuno su ignorisali prethodno upozorenje američke Ambasade u BiH da je „preregistracija kompanija pokušaj izbjegavanja sankcija“.
„Ako se kompanija nastavi baviti nezakonitim, korumpiranim ili antidejtonskim aktivnostima, ili pruža pogodnosti sankcionisanoj kompaniji ili pojedincu ili prima pogodnosti od njih, promjena imena ili vlasnika kompanije nije dovoljna da se izbjegnu sankcije“, jasno je upozoreno u saopštenju Ambasade SAD.
Pokušao je Dodik u odbrani porodičnog carstva isposlovati i izmjene zakona, čak i donošenja lex-specialis zakona, kojim bi se za sankcionisane firme definisao ugovor o otvaranju računa u bankama u unutrašnjem platnom prometu i mimo SWIFT sistema. Natjerao je i vladajuću većinu u Narodnoj skupštini RS da 4. jula po hitnom postupku usvoji izmjenu seta zakona, s namjerom da se trasira put preobrazbi Investiciono-razvojne banke RS (IRB) u komercijalnu banku, koja bi obavljala unutrašnji platni promet. Cilj je bio da se sankcionisanim firmama po svaku cijenu omogući nastavak poslovanja, što za sada, nije urodilo plodom.
“Dodikova mreža je slijedila agresivnu strategiju u pokušaju da zaobiđe efekte sankcija, restrukturisanjem i ponovnim uspostavljanjem kompanija kako bi se prikrila njegova kontrola i prenijela sredstva kompanije sa određenih subjekata”, upozorili su iz iz OFAC-a.
POKUŠAJ ZAOBILAŽENJA SANKCIJAUzaludna preregistracija firmi sa 'crne liste'?
INSTITUCIJE ZA ZAŠTITU (NE)DJELA
Riječju, Milorad Dodik naredio je mobilizaciju u svim institucijama RS kako bi pokušao spasiti sankcionisane firme, mada je itekako svjestan da vodi unaprijed izgubljenu bitku. Ta Dodikova sumanuta bitka iza sebe je ostavila ogromnu koleteralnu štetu, stotine onih koji su ostali bez posla, jer su svjesno žrtvovani s ciljem da se očuva bogatstvo jedne porodice. Dodik je, preko sina Igora, nastavio je da angažuje osobe, potpuno mu potčinjenje, nalažući im iznova da otvaraju nove kompanije na koje će prenijeti poslove sa sankcionisanih firmi.
Međutim, potpuno je jasno sa OFAC pomno prati situaciju u vezi sa preregistracijom sankcionisanih kompanija i da je takav plan osuđen na propast. Potvrđuje to i odluka OFAC-a, objelodanjena 6. novembra, u trenutku dok je Dodik proslavljao pobejdu Donalda Trumpa na američkim predsjedničkim izborima, da se na američku “crnu listu” stave Vladimir Perišić i laktaška firma “Elpring”.
Kao što je iz “Infinity grupe” nastala „Invictus Technology Group“ (ITS), tako je kompanija “Elpring” osnovana nakon što se firma “Kaldera” iz Laktaša našla na udaru američkih sankcija. ITS je u međuvremenu uglasila poslovanje, a većina radnika je dobila otkaz.
Set američkih sankcija osobama i firmama koje čine Dodikovu koruptivnu mrežu u 2024. godini zaokružen je 18. decembra, kada je OFAC na “crnu listu” stavio još tri pojedinca i četiri kompanije. Označeni su kao “dio finansijske mreže porodice Dodik, za izbjegavanje već izrečenih sankcija”. Sankcionisani su Aleksandar i Mirko Dobrić, Vlatko Vukotić, te kompanije “Nimbus Inovations”, “Best Service”, “Vorto”, sve iz Banjaluke, kao i “Zelena Jabuka” iz Gradiške.
“Crnolistašima” se pridružio i Staša Košarac, ministar spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH i visokopozicionirani član Dodikovog Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD).
„U tim ulogama, Košarac često dobija zadatak od Dodika da zloupotrijebi službeni položaj u Dodikovu korist“, saopšteno je iz OFAC-a.
Pokroviteljska mreža Milorada DodikaI Staša Košarac na "crnoj listi" SAD-a
U obrazloženju sankcija je, između ostalog, navedeno da je Košarac “zloupotrijebio svoj službeni položaj da manipuliše državnim budžetom BiH kako bi osigurao da se sredstva na državnom nivou usmjere na Prointer, kompaniju pod kontrolom Igora”. Kompanija “Nimbus” trebalo je da preuzme poslove ranije sankcionisane firme “Sirius”, dok je “Best Service”, preregistrovana firma “Agape”, koja je bila u vlasništvu Gorice Dodik. Vlasnik “Best Service” je Aleksandar Dobrić, Dodikov rođak koji je, prema saopštenju OFAC-a, izvršavao instrukcije Igora Dodika, te je uputio svog oca Mirka Dobrića da vodi poslove.
Igor Dodik i Mirko Dobrić su bili vlasnici ranije sankcionisane kompanije “Fruit Eco” iz Gradiške, koju su preregistrovali u “Zelenu jabuku”.
Vlatko Vukotić, nekadašnji novinar i bivši uposlenik bajalučke Alternativne televizije, a potom i kompanije “Prointer”, osnovao je firmu “Vorto”. Našao se na američkoj “crnoj listi”, jer je, kako je obrazloženo iz OFAC-a, “od Igora je dobijao instrukcije o poslovanju, dok ga je savjetovao oko toga kako da ublaži posljedice sankcija”.
“Dodik i njegova porodica nastavljaju da se oslanjaju na pouzdane saradnike kako bi prikrili uključenost u nove poslovne poduhvate, obogaćujući sebe i svoje saradnike, dok pokušavaju zaobići američke sankcije”, rekao je vršilac dužnosti američkog podsekretara za terorizam i finansijske obavještajne podatke Bredli Smit.
UZALUD TRAŽE ZAOBILAZNE PUTEVENove sankcije SAD-a osobi i firmi povezanim sa Dodikom
Jedno je jasno, SAD će nastaviti da sankcionišu sve one koje Dodik i porodica regrutuju u namjeri da izbjegnu američke sankcije kako bi nastavili "izvlačiti" javna sredstva.
(zurnal.info)
