Banja Luka: Građani plaćaju neefikasnost javnih preduzeća

Prema ocjeni mnogih, poskupljenja su odgovor na sve veće minuse u brojnim gradskim preduzećima.

Samo dug Toplane u Banjaluci je oko 95 miliona KM, a među većim gubitašima su Zavod za izgradnju Banjaluka, koji takođe grca u dugovima, te javno preduzeće “Akvana”, koja svake godine umjesto profita donose minuse.

Gradonačelnik Banjaluke Igor Radojičić kaže da će ova tri preduzeća ići u process restruktuiranja.

“Stara Toplana je praktično prestala s radom u funkcionalnom smislu. Ona više ne grije grad, ali je kao preduzeće ostalo živo. Valja završiti njeno restruktuiranje u smislu identifikacije svih njenih dugova, u smislu smanjenja broja radnika na minimum te plana korištenja daljih kapaciteta, jer sada tamo bukvalno ostaju, neiskorišteni i nekorišteni, industrijski objekti za koje treba planirati šta dalje s njima”, rekao je Radojičić.

On je dodao da je Grad garantovao za određene iznose kredita staroj Toplani.

“Mi smo već preuzeli ono za što smo garantovali i to otplaćujemo umjesto stare Toplane”, kazao je Radojičić.

Prema informacijama do kojih je došao naš portal, tokom 2018.godine 56 radnika Toplane proglašeno je tehnološkim viškom, a 51 je prešlo u novo preduzeće Eko toplane.

Kada je u pitanju finansijsko stanje Toplane, na kraju 2017. ukupan dug preduzeća iznosio 97,6 miliona KM, a na kraju 2018. godine 94,7 miliona KM.

Opozicija u Banjaluci kaže da je minus gradskih preduzeća sve veći, te da je to posljedica nedomaćinskog rada.

„Što se tiče gradskih preduzeća, nisam siguran da postoji stabilnost u gradskim preduzećima. Samim tim, pokazatelj je da poskupljuju usluge građanima. Samo „Čistoća“ je već dva puta povećala cijene usluga, i to ide na teret građana. I mi nemamo bolje usluge, nego što smo prije imali. I mi imamo „Vodovod“ u kojem poskupljuje voda, sve je to posljedica loših poteza u državnim institucijama i gradskim preduzećima, koji sad idu na teret građana. Naravno, funkcioneri u tim preduzećima imaju ogromne plate“, kaže Aleksandar Petković, odbornik SDS-a.

Petković je upozorio i da su pojedina gradska preduzeća na meti „tajkuna“ zbog ogromne imovine.

Prema njegovim riječima, na udaru je najprije Zavod za izgradnju Banjaluka, koji ima višemilionsku imovinu.

„Ni dan danas nemamo informaciju šta to sve u stvari ZIBL posjeduje, koju imovinu, koje su posljedice ako dođe do stečaja firme i ko će je preuzeti od privatnika. Zavod ima veliku imovinu, a to nije samo zgrada i zemlja kod Elektro fakulteta, riječ je o ogromnoj imovini Grada koju možemo izgubiti ako dođe do problema. Ovo je samo prelazno rješenje da se nešto učini u ovom periodu i da se dođe do kvalitetnog rješenja šta uraditi sa Zavodom i kako Grad da spasi svoju imovinu“, naglasio je Petković na jednom skupštinskom zasjedanju.

Prema informacijama Gerile, sprema se prodaja dijela preduzeća, a u toku je i druga emisija akcija ovog preduzeća  na Banjalučkoj berzi.

I dok je za ZIBL izvjesno rješenje, to se ne bi moglo reći za JP “Aquana”.

Dugovi ovog preduzeća prema dobavljačima, nastali u posljednjih 10 godina, iznose 1.167.758 KM, a sa svim reprogramima taj dug doseže oko 2.500.000 KM, dok tekući dug prema “Elektrokrajini” iznosi 8.000 KM, a dugovanja prema Poreskoj upravi po osnovu plata i doprinosa su veća od 70.000 KM”, navodi se u zvaničnim izvještajima ovog preduzeća.

“Otvoreni bazen je nerentabilan i konstanstno zahtijeva subvencije, a ugostiteljstvo uglavnom proizvodi gubitke. Došli smo do ključnog momenta oko procjene šta dalje uraditi s ugostiteljstvom, da li ga značajno redukovati ili potpuno ugasiti “, napominje I gradonačelnik Banjaluke, ali nije želio precizirati na koju stranu bi ta odluka mogla prevagnuti.

Istakao je da otvoreni bazen u svakoj varijanti traži subvencije, ali da ona kao djelatnost ostaje u sklopu “Akvane”. To preduzeće je i prošlu godinu negativno poslovalo, a ukupni gubici su veći od 9 miliona KM.

Iz opozicioniih redova upozoravaju i da su javna preduzeća postala utočište za stranačke kadrove.

„Da li je došlo do stranačkih zapošljavanja- to se više ne može pratiti.Koliko ja imam informacije, svakog mjeseca postoje neka stranačka zapošljavanja. Nema mjeseca u kojem oni ne uvode nove ljude. Nije to samo na gradskom nivou, to je izraženije u preduzećima na entitetskom nivou, ali ima i ovdje u velikoj mjeri.

I nakon svega, postavlja se pitanje svrhe mnogih od tih preduzeća i kvaliteta njihovog rada. Tu ima toliko apsurdnih situacija. Na primjer, pogledajte slučaj Gradske razvojne agencije. Kakav je to projekat napravila i unaprijedila grad, osim što više od jednog miliona ide samo za njihove plate“, dodaje Aleksandar Petković.

Veliki dugovi privrednih subjekata prema Gradu Banjaluka

I dok Grad muku muči da stabilizuje poslovanje brojnih preduzeća, istovremeno se muči i sa naplatom brojnih potraživanja. Mnogi privredni subjekti imaju velika dugovanja prema Gradu za komunalnu naknadu i rentu, a prema našem istraživanju, riječ je o više od 30 miliona KM. Mnoga od tih dugovanja datiraju više od 10 godina.

Na dan 30.06.2019. godine nenaplaćena potraživanja po osnovu komunalne naknade od poslovnih subjekata iznose 13,7 miliona KM (uključujući i reprogramirani dug), od kojih je deset najvećih:

1       Poslovna zona a.d.     1.192.302,31 KM

2       JZU Univerzitetski klinički centar     974.004,61 KM

3       Kosmos a.d.       673.766,72 KM

4       Sloboprom d.o.o. Lončari     584.252,70 KM

5       Fabrika vode d.o.o.     535.548,70 KM

6       Jelšingrad Livar Livnica čelika a.d.         493.093,47 KM

7       RK Boska a.d.    459.712,02 KM

8       Metal a.d.  440.331,94 KM

9       Vitaminka a.d.     285.483,01 KM

10     Željeznice RS a.d. Doboj      251.008,64 KM

Na dan 30.06.2019. godine nenaplaćena potraživanja po osnovu trajne rente iznose 19,3 miliona KM (uključujući i reprogramirani dug), od kojih je deset najvećih:

1       Poslovna zona a.d.     2.749.399,00

2       Željeznice RS a.d. Doboj      1.428.643,09

3       RK Boska a.d.    1.218.999,57

4       Fabrika vode d.o.o.     598.610,48

5       Metal a.d.  548.317,42

6       Hotel Bosna a.d.          483.583,90

7       Merkur d.o.o.      385.269,80

8       Sintetik a.d.         373.895,53

9       Fabrika duvana a.d.    351.824,62

10     Čajavec – Sistemi upravljanja        320.965,51

Iz Gradske uprave kažu da kontinuirano analiziraju stanje potraživanja i iniciraju sastanke sa svim dužnicima koji duguju veće iznose, a posebno po osnovu komunalne naknade i naknade za korištenje gradskog građevinskog zemljišta (trajna renta) koja se naplaćivala zaključno sa 2008. godinom. Takođe, pojedini dužnici samoinicijativno podnose zahtjeve za reprogram duga.

“Do sada su odžani sastanci sa značajnim brojem velikih dužnika, a reprogrami su sklopljeni sa Univerzitetsko kliničkim centrom Banja Luka, ”Jelšingrad Livarom” i RK ”Boskom”, a sve na osnovu odgovarajućih odluka Skupštine Grada, kao najvišeg organa u jedinici lokalne samouprave. Od velikih dužnika, u toku su pregovori za reprogram sa ”Autoprevozom”, ”Vitaminkom”, Studentskim centrom ”Nikola Tesla”, Poslovnom zonom ”Incel” te ”Mikroelektronikom”.

Pored navedenih velikih dužnika, u toku su pregovori i sa nizom ostalih pravnih subjekata koji imaju dug po osnovu komunalne naknade.

U vezi sa reprogramom duga RK ”Boska”, nakon održanih sastanaka sa predstavncima RK ”Boska” i podnesenog zahtjeva za odgođeno plaćanje duga, sačinjen je prijedlog Odluke o odgođenom plaćanju duga RK ”Boska” prema Gradu Banja Luka, a koju je donijela Skupština Grada na sjednici održanoj 12.06.2019. godine (Odluka broj: 07-013-264/19 od 12.06.2019.godine), na osnovu koje je potpisan Ugovor o odgođenom plaćanju duga broj: 19-017-1464/19 od 03.07.2019. godine”, naveli su u Gradskoj upravi.

(zurnal.info)