Republika Srpska: Milioni podijeljeni javnim i privatnim medijima, bez kriterija i efekta

Lokalne zajednice u Republici Srpskoj izdavajaju pozamašna sredstva za finansiranje javnih medija, ali i privatnih medija, po pravilu onih koji su bliski vlastima u tim lokalnim zajednicama, pokazali su rezultati istraživanja. Međutim, sredstva koja se izdvajaju za medije znatno su manja nego prethodnih godina, što je odraz ukupno loše finansijske situacije u cijeloj RS, ali i njenim opštinama.

DISKREDITACIJA OPOZICIJE

Grad Banjaluka je tokom 2014. godine, iz budžeta grada, na osnovu usluga vezanih za objavljivanje tendera, oglasa, informativnih tekstova, isplatio 108.514 konvertibilnih maraka.

Kako nam je saopšteno iz gradske uprave, u 2014. godini Službeni glasnik RS je dobio 8.505 KM, Službeni list BiH 23.770 KM, dok je “Glas Srpske”, koji je u privatnom vlasništvu, te godine dobio 52.506 KM. Osim toga, po istom osnovu ostalim medijima isplaćeno je ukupno 23.732 KM. Taj novac raspoređen je entitetskoj agenciji Srna, kao i privatnim medijima – “Nezavisnim novinama”, Press-u RS i “Novom pečatu”.

Zanimljivo je da Press RS i “Novi pečat” više ne postoje, ali su u vrijeme dok su izlazili podržavali entitetsku vlast sa SNSD na čelu. SNSD je na vlasti i u Banjaluci neprekidno od 1998. godine. “Novi pečat”, koji je spadao u tzv. žutu štampu, bio je poznat po tekstovima koji su pokušavali da diskredituju opoziciju i kritičare SNSD-ove vlasti.
 
Tokom 2014. godine, kako je saopšteno iz gradske uprave, po osnovu usluga iz oblasti reklama i odnosa sa javnošću isplaćeno je 44.344 KM. Na osnovu tog kriterijuma, banjalučka ATV je dobila 28.454 KM, za medijsko praćenje i emitovanje prazničnih čestitki, Elta TV 14.040 KM za medijsko praćenje aktivnosti Odjeljenja za komunalne i stambene poslove, te ostali mediji u sveukupnom iznosu od 1.849 KM  (RTRS, Press RS, Srna, Glas Srpske.)
 
U 2015. godini, po osnovu usluga objavljivanja tendera, oglasa i informativnih tekstova isplaćene su 102.943 KM.

Službeni glasnik RS je dobio 11.180 KM, Službeni list BiH 20.659 KM, “Glas Srpske” 46.393 KM. Ostalim medijima, agencija Srna, Press RS, “Nezavisne novine”, “Novi pečat”, Elta TV, isplaćeno je sveukupno 24.710 KM

U istoj godini, po osnovu usluga iz oblasti reklama i odnosa sa javnošću, isplaćeno je sveukupno 26.741 KM. ATV je dobila 13.384 KM, Elta TV 6.786 KM, Elit doo 2.492 KM, RTRS 1.228 KM. Ostalim medijima isplaćeno je ukupno 2.849 KM. Taj novac raspodijeljen je “Euroblicu”, “Nezavisnim novinama”, Press-u RS, “Glasu Srpske” i Tellmobilu.

NEPOZNAT NAČIN 

Iz Gradske uprave Banjaluka nismo dobili odgovore na pitanja na koji način su dodijeljeni ugovori za finansiranje pojedinih medija, da li je raspisan javni poziv ili su ugovori dodjeljivani direktnim sporazumima i da li su ugovori objavljeni u službenim glasnicima.

Također nam nije odgovoreno na pitanje - da li je gradska uprava radila evaluaciju efekata oglašavanja, te da li je gradska uprava od javnih i privatnih medija tražile izvještaje o načinu utrošenih sredstava, broju emitovanih oglasa, broju gostovanja u programima, terminima emitovanih oglasa, broju čitalaca/posjetilaca/slušalaca/gledalaca...?

Grad Bijeljina je u 2014. godini za usluge informisanja i oglašavanja izdvojio 230.865 KM, a u 2015. godini 338.805 KM, skoro 100 hiljada više. Kako nam je saopšteno, ova izdvajanja odnose se na Gradsku upravu u cjelini i na izdvajanja po svim osnovama - medijsko praćenje aktivnosti, oglašavanje i reklamiranje, kupovina lokalnih novina za mjesne zajednice...).

Precizirano je da su sredstva dodijeljena sledećim medijskim kućama: RTV "BN", Javnom izdavačkom preduzeću "Semberija i Majevica" (SIM), TV "Arena", TV "In" i "Nezavisne novine". Svi ovi mediji, osim “Nezavisnih novina”, imaju sjedište u Bijeljini.

U odgovoru iz Gradske uprave Bijeljina navedeno je da su ugovori dodjeljivani uglavnom na osnovu raspisanih javnih nabavki (uz objavu u odgovarajućim službenim glasnicima), a nekoliko ugovora je dodeljeno na osnovu direktnog sporazuma.

“Oglašavanje je zakonska obaveza i, bez obzira na efekte, mora biti obavljeno. Ostala oglašavanja su uglavnom ugrađena u ugovore koji se zaključuju sa medijskim kućama”, istaknuto je u odgovoru.

Iz gradske uprave Bijeljina još su odgovorili da se podrazumijevaju Izveštaji o izvršenoj usluzi, te da ih mediji redovno dostavljaju na ce-deovima i u pisanom obliku.

Zanimljivo je da je Glavna služba za reviziju javnog sektora u Republici Srpskoj poslednji put vršila reviziju poslovanja gradova Banjaluka i Bijeljina 2003. godine, a na sajtovima ovih lokalnih zajednica nisu objavljeni izvještaji interne revizije, tako da je nemoguće provjeriti da li su sredstva medijima izdvojena na transparentan način i uz poštovanje zakonskih procedura.

Opština Lopare je u 2015. godini je iz budžeta za objave oglasa,konkursa i medijsko praćenje izdvoila 79.000 KM, a u 2016. godini 56.000 KM, odnosno 23.000 maraka manje.

Iz ove lokalane zajednice nam je saopšteno da je opština Lopare sarađivala sa svim regionalnim medijskim kućama, kao što su RTV "BN", RTV "HIT", JIP "SIM", radio "Skala", RTV "Arena", zatim RTRS, Službeni glasnik RS. Među medijima kojima je ova opština uplaćivala novac su u “Novosti”, sa sjedištem u Beogradu, kao i Press RS, koji više ne izlazi.

Sa nekim medijima, kako je pojašnjeno, potpisan je direktan sporazum, a za pojedine je objavljivan javni poziv, u zavisnosti od obima usluga.

Ugovori nisu objavljivani u službenim glasnicima, nego su odluke o dodjeli ugovora objavljene na sajtu opštine Lopare i u Službenom glasniku opštine Lopare. Od 2016. godine rade se izvještaji i praćenje izvršenih medijskih usluga,  u kojima se navodi broj emitovanih priloga, oglasa, gostovanja …, rečeno je iz opštinske uprave.

KAKVE USLUGE SU URAĐENE

U izvještaju Glavne službe za reviziju javnog sektora RS o poslovanju opštine Lopare u 2015. godini navedeno je da je za usluge informisanja i medija u iznosu od 72.797 KM.

“Rashodi po osnovu medijskog praćenja značajnih događaja i emitovanja radio programa na području opštine iskazani su u iznosu od 50.123 KM (fakture ispostavljene u mjesečnom fiksnom iznosu). Nije dokumentovan nastanak izvršenih usluga: koje su usluge vršene, u kojem periodu, trajanje emitovanih priloga, cijena emitovanog priloga i drugo, kao i izvještavanje o izvršenim aktivnostima”, stoji u revizorskom izvještaju.

Opšina Ugljevik je u 2015. i 2016. godini za medije izdvojila po 120.000 KM, odnosno 240.000 maraka ukupno. U te dvije godine, putem Javnog poziva, saradnju sa opštinom Ugljevik su ostvarili Radio televizija BN, Skala radio, koji je javni radio, Semberske novine, Novinska agencija Republike Srpske „Srna”, kao i NTV „ARENA“ i Televizija „IN“.

Ugovori su dodijeljeni kroz javni poziv i svi ugovori su objavljeni u Službenim biltenima, ali iz opštinske administracije nisu naveli koliko je koji od ovih medija dobio novca.

“Opština Ugljevik je jedna od najviše medijski zastupljenih opština Republike Srpske, kroz štampane i eklektronske medije putem javnih medijskih servisa.  Evidencija i izvještaji o radu se redovno ažuriraju”, saopšteno je iz opštine Ugljevik.

Poslednji revizorski izvještaj Glavne službe za reviziju za opštinu Ugljevik rađen je 2011. godine.

U toj godini opština Ugljevik je za medijsko praćenje aktivnosti na području opštine izdvojila 125.127 KM, što je za više od pet hiljada maraka manje u odnosu na prethodne dvije godine.

Iz opštine Derventa nisu odgovorili na naše upite o tome koliko novca, na koji način i kojim medijima je uplaćeno. Prema revizorskom izvještaju za 2014. godinu, za usluge medijskog informisanja i predstavljanja Opštine izdvojeno je 61.253 KM, dok je za objavljivanja oglasa i informativnih tekstova isplaćeno 14.469 KM.

U revizorskom izvještaju se navodi da je opština Derventa potpisala ugovor za uslugu medijskog predstavljanja sa prnjavorskom „Televizija K3“, koja je komeracijalna televizija, u privatnom vlasništvu. Taj ugovor potpisan je na godinu dana i to na iznos od 40.950 KM.

“K3” televizija je, prema nalazu revizora, za obavljene usluge opštni Derventa slala mjesečne fakture na iznos od 4.095 KM, “sa prilogom izvršenih usluga i vremenom trajanja, koji su u skladu sa ugovorenim”.

(zurnal.info