Daytonski mirovni sporazum 17 godina kasnije

U  vojnoj zračnoj luci Right-Paterson kod Daytona u američkoj državi Ohio, na današnji dan prije 17 godina potpisan je Mirovni sporazum kojim je zvanično prekinut rat u Bosni i Hercegovini. 

Konferencija je trajala od 1. novembra do 21. novembra 1995. godine. Glavni učesnici su bili bh predsjednik Alija Izetbegović, srbijanski predsjednik Slobodan Milošević, hrvatski predsjednik Franjo Tuđman, te glavni američki posrednik Richard Holbrooke i general Wesley Clark. 

Sporazum je zvanično potpisan u Parizu 14. decembra. 

Daytonski mirovni sporazum (ili Dejtonski sporazum ili Dayton), pravni je akt sporazumnog karaktera.

Sadašnja upravna struktura Bosne i Hercegovine i sastav vlade bili su neki od rezultata dogovora. Jedan od osnovnijih principa na kojima je Dejtonski sporazum bio zasnovan je bila podjela Bosne i Hercegovine po ključu 51 prema 49 (51% teritorije Federaciji BiH i 49% Republici Srpskoj) koji je usaglasila tzv. kontakt grupa.

Dejtonski sporazum je bio kulminacija tzv. šatl (Shuttle) diplomatije koju je otpočeo Richard Holbrooke sa svojim timom pod sponzorstvom SAD-a.  

Danas, 17 godina kasnije Dejtonski sporazum je i hvaljen i osporavan.  Potvrđuje to i njegovo obilježavanje. U RS-u danas je neradni dan, dok  je u FBiH suprotno.

Zašto je Ustav BiH „tijesna košulja“ za državu BiH pitanje je koje se proteklih godina često diskutiralo.

I aktuelna politička kriza u BiH te nužnost provedbe ustavnih reformi, počev od presude "Sejdić- Finci" dovode u pitanje okvire Dejtonskog sporazuma iz kojih se može ili ne izaći?

Mnogo puta do sada isticano je da je u Dejtonu prihvaćena, nekritički, ona podjela države koja je stvorena u ratu putem agresije, putem genocida, etničkog čišćenja i svega drugog što se uradilo tokom rata. 

Pravni stručnjaci ukazuju da Ustav koji je stvoren u Dejtonu uopće nema pojam naroda u sebi te da je učinio da je precedura donošenja odluka, procedura funkcioniranja države tako otežana da je prosto nemoguće funkcionirati u takvim okolnostima. 

Svuda u svijetu snaži država i to centralna vlast upravo zato da bi se djelovalo brzo i efikasno. Bosna i Hercegovina ide u suprotnom smjeru, smatraju analitičari i ukazuju na potrebu donošenje "Dejtona 2".

(Fena)