KAKO SU ISPARILI MILIONI MARAKA DONACIJA: Srebrenica, grad žednih, izvaranih i očajnih ljudi

Srebrenica, gradić obilježen najstrašnijim zločinom poslije Drugog svjetskog rata, kao i druge lokalne zajednice u BiH, iščekuje lokalne izbore. Ali su Srebreničani jedini u BiH predizborn kampanju dočekali  – žedni. Lokalni vodovod je u kolapsu: neka naselja nemaju vodu, neka samo dva sata dnevno. I dok se u drugim opštinama i gradovima presijecaju crvene vrpce i toče pivo i sokovi, Srebreničani su željni da se napiju vode.

Tako se završava vladavina načelnika opštine Mladena Grujičića iz SNSD-a, koja je trajala punih 8 godina. Samo je jedno sigurno: Grujičić više neće biti načelnik Srebrenice, jer nije ni kandidovan.

Za Marinka Sekulića Kokezu, srebreničkog novinara veterana, to je jedna od rijetkih dobrih vijesti u ovom čemernom gradiću.

“U Srebrenici je svakog dana u svakom pogledu sve tužnije i ružnije, sve manje je ljudi, a velika većina ovih što su još tu, jedva čekaju da iz opštine ode Grujičić i njegovi poltroni. Ko god da dođe umjesto njega, ne može biti lošiji”, kaže Sekulić za „Impuls portal“.

I mnogi sugrađani bi se složili s njim, jer eto, svašta su preturili preko glave, ali nisu očekivali da, uz sve druge nevolje, još ostanu i bez vode.

“Voda dolazi samo dva sata dnevno, ali što je najgore, mi ne znamo kad su ta dva sata. Rasporeda, koji objavi Komunalno preduzeće, niko se ne pridržava”, kaže jedna Srebreničanka.

Na Fejsbuk profilu lokalne RTV Srebrenica ovih dana najčitanija rubrika je raspored dolaska cisterni s vodom. Ali građani u komentarima navode da im ni taj raspored nije od koristi: iz tih cisterni se niko ne može napiti vode, jer ona kako tvrde, nije za piće.

Da li je ovaj horor samo posljedica suše i (ne)predvidivih klimatskih promjena ili je za žeđ u Srebrenici odgovorna i odlazeća lokalna vlast? Još uvijek aktuelni načelnik Grujičić, koji se ovih dana ne javlja na pozive novinara, prije dvije godine je na lokalnim medijima, a potom i na  RTRS-u, najavio da će Srebrenica dobiti – sportsku dvoranu s bazenom, vrijednu pet miliona KM. I da će to „finansirati Vlada RS“.

Najavljeni sportski bazen nikad nije izgrađen, a u međuvemenu su presušili i bazeni lokalnog vodovoda. I Mladen Grujičić je „zaboravio“ svoje obećanje, pa je nedavno u posljednjem javnom obraćanju za lokalne medije rekao da je privremeno rješenje krize s vodom „spajanje Srebrenice na vodovod iz Bratunca“. Za trajno rješenje, koje takođe podrazumijeva dovođenje vode iz Bratunca, potrebno je 11 miliona maraka – kazao je Grujičić.

Srebrenička novinarka Mediha Smajić kaže da su sve to „Grujičićeve fantazije“: kako on s bazenom, tako i ovo s „trajnim rješenjem“ za vodovod.

“Ni Grujičić, ni direktorka Komunalnog preduzeća “Polet” Biljana Kandić, koju je Grujičićeva vlast dovela na tu poziciju, nisu kompetentni da daju ovakve procjene. Uostalom, šta i da vodovod košta 11 miliona KM, koliko je novaca prošlo kroz ovaj grad, da se mogao napraviti vodovod od zlata”, kaže Smajićeva.

I zaista, koliko je donacija, grantova, kredita, budžetskog novca… u proteklih 8 godina vladavine SNSD-a, „proteklo“ kroz Srebrenicu? I da li je nešto od tih miliona moglo biti odvojeno za vodosnadijevanje, jer kako tvrde upućeni problemi s vodom u Srebrenici nisu od juče.

„TV Žurnal“ je u decembru 2016. objavio da je od kraja rata do kraja te godine u Srebrenicu stiglo najmanje pola milijarde maraka, te da su „prikupili dokaze o najmanje 15 miliona kriminala“. Ali to je bilo prije vladavine SNSD-a. Kada su Grujičić i ekipa prije osam godina preuzeli vlast, zlatno doba je prošlo, ali to ne znači da su donacije sasvim presušile. Samo Srbija je prema pisanju sarajevskog „Oslobođenja“ za četiri godine donirala više od šest miliona evra ili 12 miliona KM. A 2017. je stigla i donacija Saudijskog fonda od milion evra. Istina, Saudijci nisu novac dali za infrastrukturne projekte nego isključivo za obnovu domaćinstava stanovnika, koji nikad ranije nisu koristili donacije.

Da li je to moglo „rasteretiti“ lokalni budžet? Možda. Budžet Srebrenice nije veliki, ali je u posljednje četiri godine stalno bilježio blagi rast i od 11,2 milona je stigao do cifre od skoro 12,8 miliona KM. Ali još prije pet godina počinje – zaduživanje. Po prvi put poslije rata, opština Srebrenica se 2019. zadužila kreditom od 2,5 miliona KM.

Najviše tog novca je bilo namijenjeno za rekonstrukciju lokalnih puteva i za “oživljavanje banjskog turizma” u banji Guber. Banja nije obnovljena i danas je okružena minama zaostalim iz rata, a novac je potrošen: vjerovatno „namjenski“, tokom izborne 2020. godine, kada je Grujičić, kao zajednički kandidat svih „srpskih“ partija, osvojio drugi mandat.

Ali 2023. je uslijedio novi kredit od dva miliona KM; opet je planirano asfaltiranje lokalnih puteva pa izgradnja gradske garaže teške 900.000 KM, ali i 123.000 KM za izgradnju vodovodne mreže. Međutim…

Načelnik opštine Mladen Grujičić je tada, kako je prenijela agencija „Srna“, naveo da se „kreditna sredstva neće odmah koristiti za navedene projekte već za saniranje dugova, dok će se kreditom planirani projekti realizovati kako se bude punio budžet“. Opština je već tada imala 1,8 miliona KM dugova, kako je rečeno,  “uglavnom za prevoz učenika”.

Tenderi za prevoz učenika su nekoliko puta raspisivani pa poništavani. A vodovod nije stigao na red, osim u jednom tenderu, kada je za posao „izrade vodovoda u Gornjim Potočarima“ 30.000 KM dobio „Mark Miltex d. o. o.“, firma Miloša Mihajlovića iz Srebrenice. Mihajlovićeve firme „Mark Miltex“ i „Euromiks“ su u posljednje četiri godine od opštine dobile na tenderima i u neposrednoj pogodbi još nekoliko poslova, ukupne vrijednosti od skoro milion KM.

Potočari i dalje nemaju vode. A Miloš Mihajlović je bio među petoricom „uspješnh privrednika“, kojima je tokom njegove posjete Srebrenici 2021. godine „zahvalnost izrazio“ lično predsjednik Vlade RS Radovan Višković. Da li su svi ti „uspješni privrednici“ uspjeli da zaposle Srebreničane? Očigledno nisu, jer uprkos milionskim ulaganjima Vlade RS i Vlade Srbije, danas u Srebrenici, kako tvrde sagovornici „Impuls portala“, ima manje zaposlenih nego prije 8 godina.

“Sve što ovoj sirotinji u Srebenici treba je voda i hljeb. Voda iz vodovoda i posao da sebi zarade hljeba”, kaže Mediha Smajić.

Vlada Srbije je do 2017. godine uplatila pet miliona evra opštini Srebrenica: kako je navedeno, dio za “direktnu podršku budžetu”, dio za “infrastrukturne projekte, uključujući i vodovod”, a dio za privredne projekte i zapošljavanje. Bio je to povod da Mladen Grujičić 2020. godine, uoči “juriša” na drugi načelnički mandat, postavi bilborde s likom srbijanskog predsjednika Aleksandra Vučića i porukom “Zahvalna Srebrenica”. I Vučić se nije ljutio, mada je godinu ranije izbila afera koja je uzdrmala region.

Beogradski list “Afera” je 2019. objavio da je Grujičić uz pomoć rođaka sudskog vještaka “nabildao” cijenu hale u Potočarima koja nije imala ni prozore, ni vrata i kojoj se srušio krov i kupio je za 850.000 evra, umjesto realnih 500.000 evra. U tu transakciju su navodno utucani milioni koje je Srbija donirala za zapošljavanje Srebreničana. I drugi mediji su pisali da je od novca koji je prije Srbija uplatila na račun opštine Srebrenica, Grujičić od Slovenca Mihe Živeca kupio halu u kojoj je otvoren azil za pse i gdje je, umjesto planiranih 300, zaposleno samo pet radnika, koji tu cijepaju drva. Optužbe medija da je dio tog novca “uzeo Grujičić i njegovi saradnici”, načelnik Srebrenice je demantovao, tvrdeći da je kupovinu hale odobrila Skupština opštine Srebrenica i da je “sve bilo transparentno”.

Zvanične istrage o ovom slučaju nije bilo. A šta se nakon svega dešavalo iza kulisa javnost, naravno, ne zna. Tek Mladen Grujičić nije kandidovan, iako se javno “nudio” da po treći put bude “kandidat svih srpskih stranaka” za načelnika Srebrenice. Nije uspio.

“Sve srpske stranke” su kandidovale novo lice-  Miloša Vučića, doseljenika iz Bugojna, koji je navodno rođak predsjednika Srbije. A “sve bošnjačke stranke” su kadidovale zajedničkog kandidata Hamdiju Fejzića, Bošnjaka živopisne ratne i poratne biografije.

Da li će načelnik opštine, koji „dođe poslije Grujičića“, zaista biti okružen manjim brojem poltrona? I ko će biti Grujičićev nasljednik: Srbin Vučić ili Bošnjak Fejzić? Izbori u Srebrenici su već decenijama od takve vrste da je bitna i prepoznatljiva samo etnička pripadnost kandidata: svi ostali njihovi identiteti, uključujući i partijsku pripadnost i kompetencije, apsolutno su nevažni. Jer ni ove godine u Srebrenici neće biti istinskih izbora, samo etničko postrojavanje i razbrojavanje. Odlučiće opet „autobusi“. Ključno je pitanje da li će Srbi, okupljeni oko SNSD-a, dovesti više autobusa iz Srbije i Republike Srpske, s građanima koji imaju lične karte s rubrikom „prebivalište  Srebrenica“ ili će Bošnjaci dovesti više autobusa iz drugih gradova Federacije BiH, te iz dalekog inostranstva, s dokumentima u kojima je glavna stavka „moja adresa Srebrenica“.

I ove godine u toj odluci najmanje će se pitati oni koji odistinski žive i svaku noć noćivaju u Srebrenici. Njih je malo. I žedni su. I očajni.

Tekst preuzet sa portala misbih.ba