Ulicama fašizma - Banja Luka: Četnički ideolozi, fašistički saradnici i ratni zločinci

 

Tokom i nakon ratnih dešavanja promijenjeni su nazivi stotina ulica u Banjoj Luci. Jedan dio njih nazvan je po pripadnicima četničkog pokreta, fašistima, zločincima, četničkim vojvodama, četničkim ideolozima, saradnicima tzv. NDH i stranih okupatora. Za početak recimo da u Banjoj Luci, kao i u mnogim drugim gradovima u entitetu Republika Srpska i u Srbiji, tako danas postoji Ravnogorska ulica, nazvana po Ravnogorskom, četničkom pokretu.

 

ULICA DRAGIŠE VASIĆA

 

Jedna od ulica u Banjoj Luci nosi naziv po Dragiši Vasiću, glavnom ideologu četničkog pokreta tokom Drugog svjetskog rata. Vasić je, između ostalog, bio pripovjedač i esejista, pa je stoga u četničkom pokretu bio zadužen za propagandu, zajedno sa Stevanom Moljevićem.

 

 

Prije rata je bio veliki pobornik zloglasne terorističke organizacije „Crna ruka“. Početkom Drugog svjetskog rata je pristupio četničkom pokretu, a kasnije je smatran za drugog čovjeka Ravnogorskog pokreta, odmah iza Draže Mihailovića.

Prema dostupnim informacijama, krajem rata, tačnije u junu 1945. godine, osuđen je na smrt, te je strijeljan u Banjoj Luci. Rehabilitovan je 2009. godine, a historičari i sociolozi su tada upozoravali da su ovakve rehabilitacije opasne, jer mijenjaju historijske činjenice i ne služe naučnoj istini, već udovoljavanju želja jednog dijela političke elite u Srbiji.

 

ULICA STEVANA MOLJEVIĆA

 

Prema zanimanju pravnik, Stevan Moljević bio je jedan od najistaknutijih četničkih ideologa. Osim toga, bio je urednik četničkog časopisa „Ravna Gora“, član četničke Vrhovne komande i politički savjetnik Draže Mihailovića tokom Drugog svjetskog rata.

 

 

Smatra se jednim od začetnika ideje o „etničkom čišćenju“, a njegov memorandum i elaborat pod nazivom „Homogena Srbija“ zagovara stvaranje tzv. Velike Srbije i njeno etničko čišćenje od drugih naroda. Prema dostupnim informacijama, sam Moljević je sačinio kartografski prikaz granica planirane tzv. Velike Srbije.

I prije Drugog svjetskog rata imao je problema sa zakonom – Austro-Ugarske vlasti su ga na sudskom postupku 1916. u Banjoj Luci, zbog optužbe za veleizdaju, osudile na zatvorsku kaznu, a iz zatvora je pušten nakon sloma Austro-Ugarske. Nakon što je poslije rata došao u ruke komunista, na suđenju u okviru „Beogradskog procesa“ bio je drugooptuženi, odmah nakon Draže Mihailovića. Osuđen je na kaznu zatvora u trajanju od 20 godina, a umro je na odsluženju kazne 1959. godine.

 

ULICA RADE RADIĆA

 

Radoslav Rade Radić vjerovatno je najpoznatiji kvisling iz Drugog svjetskog rata. Prema zanimanju trgovac, Radić je prvo bio jedan od partizanskih komesara u ustanku protiv tzv. NDH, fašističke satelit-države.

 

 

No, on je zajedno s Urošem Drenovićem ubrzo napustio partizane i napravio posebne četničke odrede. Kasnije je blisko sarađivao s tzv. NDH i s njima je učestvovao u borbi protiv Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ). Posebno se ističe to da je Radić sa svojom jedinicom aktivno učestvovao u zajedničkom napadu Nijemaca i ustaša na civile na Kozari.

Prema dostupnim podacima, Radić je otvoreno služio tzv. NDH i njemačkom okupatoru, ne samo vojno i politički, nego i ekonomski. Odgovarao je za ubistvo 20 ranjenih pripadnika NOVJ, a kasnije su njegovi ljudi učestvovali u ubistvu još 70 ranjenih pripadnika NOVJ. Važio je za čovjeka „niske kulture“ koji „nije uživao skoro nikakav ugled ni među narodom, ni među nadređenima“. Nakon rata mu je suđeno i strijeljan je 1946. godine kao saradnik okupatora.

 

ULICA VOJVODE UROŠA DRENOVIĆA

 

Uroš Drenović bio je četnički vojvoda iz Drugog svjetskog rata. Prethodno je s Radićem napustio partizane i osnovao četničke odrede. Tačnije, s partizanima je prvo učestvovao u ustanku protiv okupacije, da bi se četnicima pridružio krajem 1941. godine kada je saznao da se u njegovom kraju (okolica Manjače) osniva četnički odred.

 

 

Već 1942. godine prilazi ustašama, te s njima sklapa sporazum o lojalnosti i saradnji. Aktivno je sarađivao s njemačkim okupatorom. I njegovi odredi su učestvovali u napadu na civile na Kozari. Iako određeni historičari sumnjaju u to da je bio direktno pod zapovjedništvom Draže Mihailovića, te misle da je bio samostalni gospodar na području koje je nadzirao, jasno je da je bio pripadnik četničkog pokreta.

U samom četničkom pokretu se vrlo brzo istakao, a ostao je poznat po fotografiji na kojoj se vidi kako nazdravlja s ustašama, gdje je dogovorena saradnja i zajednička borba protiv partizana.

 

 

 

Poginuo je 1944. godine prilikom napada Saveznika na njemačke položaje.

 

BISTA NIKOLE KOLJEVIĆA

 

Kada je u novembru 2019. godine u parku ispred zgrade Narodnog pozorišta u Banjoj Luci, u prisustvu najviših zvaničnika iz RS-a, otkrivena bista profesora Nikole Koljevića, to je izazvalo brojne polemike.

 

 

Koljević je bio profesor na Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Kasnije je postao jedan od osnivača SDS-a i prvi potpredsjednik Republike Srpske. On i kasnije osuđenica za ratne zločine Biljana Plavšić bili su na dužnosti potpredsjednika RS u ratnim godinama. Koljević je 1997. godine na Palama pucao sebi u glavu, te je potom preminuo u bolnici u Beogradu.

Ono što je važnije jeste da je Koljević u haškoj presudi Radovanu Karadžiću naveden kao jedan od učesnika udruženog zločinačkog poduhvata, koji je doveo do najtežih ratnih zločina, uključujući i zločin genocida.

(zurnal.info)