ČEKAJUĆI PANAMU: Domaće kompanije sa off-shore vlasnicima

Vlasnici desetina kompanija u BiH su kompanije sa sjedištem u popularnim off-shore destinacijama, od Kipra, Luksemburga pa do karipskih otoka, čiji stvarni vlasnici ostaju anonimni.

Poslovanje preko off-shore kompanija je legalno i tu nema ničega nezakonitog, ali u praksi, off-shore kompanije uglavnom se koriste da se izbjegne plaćanje poreza na dobit u punom iznosu ili da bi stvarni vlasnici “firmi – kćerki” ostali anonimni.

Najpopularnije off-shore destinacije u našem slučaju su Kipar, gdje je registrovan najveći broj kompanija koje imaju svoje “kćerke” u BiH, te Luksemburg, Britanska Djevičanska ostrva i Linhenštajn.

Samo u FBiH, kako pokazuju podaci iz sudskih registara dostupnih online, registrovano je 23 kompanije čiji su vlasnici anonimne firme sa Kipra. Podaci za Republiku Srpsku još uvijek nisu dostupni, ali je realno očekivati da i u ovom bh. entitetu off-shore kompanije sa Kipra imaju adekvatnu zastupljenost.  

Luksemburg se nalazi na drugom mjestu jer su tamo registrovani vlasnici  18  preduzeća iz FBiH, dok Britanska Djevičanska ostrva zauzimaju treće mjesto sa pet kompanija koje figuriraju kao vlasnici domaćih preduzeća.

Firma američka, vlasnici nepoznati

Tu su još američka savezna država Delaware, koja zahvaljujući svojim lokalnim zakonima, omogućava registraciju off-shore kompanija, koje funkcionišu na istom principu kao i slične kompanije iz mnogo poznatijih off-shore destinacija, sa istim garancijama koje se odnose na anonimnost vlasnika i porezne obaveze.

Dodatna prednost off shore kompanije registrovane u ovoj saveznoj američkoj državi je što takva kompanija, kao “američka” u inostranstvu uživa veći kredibilitet nego kompanija sa Kajmanskih ostrva ili Gibraltara.  Tako da u praksi, izraz “američki investitor” ne mora obavezno značiti  da je riječ o “pravoj” američkoj kompaniji ili partneru.  
Kompanije sa  Malte, Kajmanskih ostrva, Hong Konga, Gibraltara, Sejšela, također su zastupljene kao vlasnici firmi u BiH ali u daleko manjem broju nego što je slučaj sa Kiprom ili Luksemburgom.

Svi zainteresovani za poslovanje preko off-shore kompanija, za iskustva iz prve ruke ne moraju se obraćati samo anonimnim agencijama ili specijalizovanim advokatskim kancelarijama, već bi se o tome mogli informisati kod najvećih svjetskih revizorskih kuća.

Najveći to rade najbolje

Tako su vlasnici bh. ogranaka dvije najveće  svjetske  revizorske kuće, Delloite i KPMG,  off shore kompanije sa sjedištem na Kipru. Kompanije Deloitte Advisory Services d.o.o. Sarajevo u cjelosti je u vlasništvu kiparske kompanije Deloitte Central Europe Holdings Limited, dok ova kiparska kompanija u Deloitte d.o.o. Sarajevo ima 25 posto vlasništva.

Slična je situacija i sa drugom globalnom revizorskom kućom KPMG, u čijim kompanijama, KPMG Tax&Advisory B-H d.o.o.  te Administrator d.o.o. Sarajevo, kiparska kompanija KPMG CEE Holdings Limited, ima 100 posto, odnosno 88 posto vlasništva.

Spektar poslovnih djelatnosti domaćih firmi sa off shore vlasnicima zaista je impresivan, pa je tako kao vlasnik sarajevskog kafića Spazio, registrovana  kompanija iz američke savezne države Delaware, sa imenom – Spazio caffe.
Skromnost i želja da se očuva  privatnost vlasnika nije svojstvena samo gazdama kafića i revizorskim kućama. Čini se da anonimnost najviše cijene  vlasnici kompanija u oblasti telekomunikacija.

Tako četiri sarajevske kompanije koje se bave različitim vidovima telekomunikacijskih usluga, "Telemach" d.o.o. Sarajevo, "ELOB-CATV" d.o.o. Sarajevo, "GLOBAL NET" d.o.o. Sarajevo i "KIT BH" d.o.o. Imaju istog gazdu, kompaniju Bosnia Broadband S.a.r.l. Iz Luksemburga.

Još jedna privatna telekomunikacijska kompanija, T3 iz Sarajeva također je u vlasništvu off-shore kompanije, Lunacom Establishment iz Linhenštajna.  

Al Shiddi sa Kariba

Pojedini investitori ipak preferiraju daleke egzotične destinacije umjesto evropskih poreznih oaza. Tako je vlasnik sarajevskog Al - Shiddi International d.o.o. kompanija Istethmary Sarajevo City Center-II Ltd sa dalekih, ali nama prijateljskih, Kajmanskih ostrva.

Korištenje off-shore kompanija za izbjegavanje poreza je do savršenstva razrađen mehanizam na globalnom nivou, koji obilato koriste i najveće svjetske kompanije kao što su Microsoft, Google, Apple, Facebook. U toj priči domaći vlasnici skriveni iza off-shore kompanija tek su sitni igrači.

Princip je krajnje jednostavan, firma – kćerka, koja zarađuje novac, plaća “majci” u nekoj od off-shore destinacija za različite “usluge”, tako da na kraju godine, barem na papiru, firma- kćerka ili nema nikako profita ili je iskazani profit simboličan, pa shodno tome i plaćeni porez na dobit.

Stvarne pare za fiktivne usluge

Na stvarni profit koji je preko fiktivnih računa prebačen “majci” ili se plati simboličan porez u off-shore destinaciji, gdje je sjedište “majke”, ili se novac dalje zavrti kroz niz drugih off shore kompanija tako da na kraju, koristeći postojeće rupe u poreznim zakonima, novac završava na računu jedne od off-shore kompanija bez plaćanja bilo kakvog poreza.

Male egzotične državice koje često imaju više registrovanih kompanija na svojoj teritoriji nego stanovnika, u čitavoj  priči svoj interes nalaze u naplaćivanju simboličnog “poreza”, često u fiksnom iznosu od nekoliko stotina dolara godišnje, bez obzora da li se ostvareni prihod i profit mjere u hiljadama ili milijardama dolara.

Dolar po dolar, na kraju se od ove simbolične sume nabere dovoljno novca da se napuni budžet mini državice a uz to rješava se i problem nezaposlenosti. Uz par stotina dolara godišnje naknade lokalni stanovnici figuriraju kao direktori i fiktivni vlasnici off-shore kompanija.

U pojedinim off-shore destinacijama tako su zabilježeni slučajevi da se jedan lokalni stanovnik pojavljuje kao fiktivni direktor u više od 2.000 različitih kompanija.

Naravno, praksa imenovanja fiktivnih  direktora i vlasnika je u skladu sa njihovim lokalnim zakonodavstvom, tako da ni tu nema ništa ilegalno.  

Uštedili na porezu, izgubili na Kipru

Iako je Kipar poslednjih tridesetak godina bio jedna od najpopularnijih off shore destinacija, posebno za stidljive tajkune iz bivših socijalističkih država, na kraju bi se za mnoge ovaj izbor mogao pokazati kao loše rješenje.

Nakon što je Kipar bankrotirao a najveće banke otišle “pod led”, preko noći je zamrznut sav novac na računima u bankama i sada je samo pitanje koliko će novca sa privatnih računa završiti kao “dobrovoljni prilog” za otplatu Kiparskog duga EU i MMF-u.

Optimisti procjenjuju da bi vlasnici računa mogli izgubiti između 40 i 60 posto novca koji su imali na bankovnim računima, dok pesimisti vjeruju da bi to moglo biti i 80 posto.

Tako su se vlasnici off-shore kompanija našli u paradoksalnoj situaciji da novac koji su “zaradili” fiktivnim transakcijama sa firmama kćerkama kako bi izbjegli plaćanje poreza u njihovim domicilnim zemljama, na kraju izgube zbog finansijskog sloma Kipra i tamošnjih banaka.

Naravno, ovaj rizik ne pogađa najveće globalne igrače koji su na vrijeme nanjušili šta se sprema, te su prije zvaničnog bankrota Kipra svoj novac iz kiparskih banaka prebacili na druge, za sada, sigurnije destinacije.   

Lov na anonimne vlasnike off shore računa

Suočene sa rastućom ekonomskom krizom  i pritiskom javnosti,  i najbogatije zapadne zemlje, poput Njemačke i Francuske, pojačavaju pritisak  na off-shore destinacije, kako bi se utvrdili identiteti stvarnih vlasnika  kompanija te naplatio “zaboravljeni” porez kada je riječ o njihovim građanima. Pri tome, poreznici iz EU se ne ustežu od korištenja svih raspoloživih metoda, kojih se ne bi postidio ni James Bond,  da bi došli do identiteta stvarnih vlasnika off-shore računa.

Kako to obično biva, najmanje entuzijazma u razotkrivanju stvarnih vlasnika off-shore kompanija i porijekla njihovog novca, pokazuju najsiromašnije zemlje, koje su i najveći gubitnici, jer je dobar dio novca na off-shore računima trebao završiti u njihovim budžetima kao porezni prihod.

(zurnal.info)